Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
11
KarlPopper(1902–1994)wrazzeswoimkrytycznymracjonalizmemifalsy-
fikacjonizmemwniósłpodstawyfilozoficznedoteoriiweryfikacjihipotezstaty-
stycznych.Jednocześnieuważałon,żerozwójnaukimacharakterkumulacyjny
inowe,„śmiałehipotezy”stopniowoprzybliżająnasdoprawdy.Wopozycjido
takiegorozumieniapostępuwnaucezrodziłasięteoriarewolucjinaukowych
ThomasaKuhna(1922–1996),mówiąca,żepewnespokojneokresyrozwojunauki
sąprzerywanezasadniczymizmianamiwsposobiejejuprawiania,nazywanymi
przezniegorewolucjami,polegającyminazmianieparadygmatuprowadzenia
badańnaukowychwdanejdziedzinie.Kluczowympojęciemfilozofiinauki
Kuhnajestpojęcieparadygmatujakozbiorupojęćiteoriitworzącychpodstawy
danejdziedzinynauki.Należyzauważyć,żewnaukachspołeczno-ekonomicznych
mogąfunkcjonowaćrównolegleróżneparadygmatybadawcze.
Podstawowymujęciemprawdywstatystycejestjejprobabilistycznerozu-
mienie.Polegaononasceptycznympogodzeniusięzfaktem,żenigdyniemamy
pewności,czyodkryliśmyprawdę,alewiemy,żemożemysiędoniejprzybliżać
zakceptowalnymprzeznasprawdopodobieństwem.Probabilistyczneujęcie
prawdyposiadaugruntowanąpodstawęwprobabilizmie,jakojednymzewspół-
czesnychnurtówfilozofii.Autorpodkreśla,żetakjakniematestustatystycznego
bezżadnychdotyczącychgozałożeń,takniemażadnejanalizystatystycznejbez
przyjęciaokreślonychpodstawfilozoficznychodnoszącychsiędoogólnychzasad
jejdokonywania.Badaczeprowadzącyanalizystatystycznepowinnimiećtego
świadomość.
Wrozdzialedrugimprzedstawionezostałyfilozoficzneimetodologiczne
założenia,najakichopierająsiębadaniastatystyczne.Kluczowejesttuprzyjęcie
stanowiskafilozoficznegoodnośniedonaturypowiązańpomiędzyrzeczami,
własnościami,wielkościamilubzdarzeniamiskładającymisięnabadanąrzeczy-
wistość.Wfilozofiizarysowałysięwtymwzględziedwaopozycyjnestanowiska
rozumieniafunkcjonowaniaświata:determinizmorazindeterminizm.Należy
zaznaczyć,żedeterminizmjestpierwotnymstanowiskiemfilozoficznym.Jeston
ciągleobecnytakżewmyśleniuogospodarce,czegoprzykłademjesttzw.efekt
motyla.Przeciwieństwemdeterminizmujestindeterminizm–koncepcjafilozo-
ficzna,którazakłada,żezwiązekmiędzyprzyczynąaskutkiemwprzyrodzie
niejestścisły,dopuszczaistnienieprzypadkuinegujemożliwośćbezbłędnego
przewidywaniazjawiskpóźniejszychnapodstawiewcześniejszych,ponieważ
tesameprzyczynyniekonieczniemusząprowadzićdotychsamychskutków.
Indeterminizmjestdominującymwspółczesnympoglądemnaukowym,jeston
kamieniemwęgielnymstatystyki.Zprzyjęciaindeterministycznejnaturyświata
wynikaistnienieprzypadkuichaosu.Matematycznymsynonimemzdarzenia
przypadkowegojestzdarzenielosowe,którewrachunkuprawdopodobieństwa
jestściślezdefiniowane.Wtensposóbmożnaprzejśćodintuicyjnegorozumienia
