Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10nWprowadzenie
Niepróbującrozstrzygaćtegozagadnienia(różnorodnośćopiniiodnoszących
siędoporuszonejkwestiiniepozwalanadokonaniejednoznacznychustaleń),
zamierzamrozważyćjednązkonkretnychcharakterystykkonsekwencjizerwania
zesposobemuprawianiafilozofiiwminionychepokach.Wyrażasięonawodejściu
odwiązaniafilozofiizideąabsolutuorazodskłonnościdoabsolutyzowania
przedmiotuzajmującegofilozofówbądźsamegofilozoficznegomyślenia.Analiza
wspomnianejzmianypokaże,takąprzynajmniejmamnadzieję,żewewspółczes-
nymfilozofowaniumamydoczynieniazprzełomemstawiającympodznakiem
zapytaniadokonaniawielkichfilozofówprzeszłościioznaczającymprzejściedo
odmiennegorozumieniastatusufilozofiiorazjejrelacjidoinnychdziedzinwie-
dzy.Chodzitutakżeoprzekształceniepozycjifilozofiiwcałejkulturzeduchowej.
Występowaniewimieniuabsolutu,jakoodpowiednikwystępowaniawimieniu
Boga,nadawałofilozofowinadzwyczajnąpozycjęprzysługującąwcześniejkapła-
nom.Filozofiatakanaswójsposóbpowielałafunkcjereligijne,choćkoniecznym
jejmomentembyłozainteresowanieświatemdanymnamwdoświadczeniu.
OilejeszczeHeglowiwydawałosię,żereligiawsposóbwyobrażeniowywyraża
tęsamąprawdę,którąfilozofiawyrażawsposóbpojęciowy,otylepoHeglu,
przynajmniejwujęciachwieluwybitnychjejprzedstawicieli,przestajesięwiązać
zreligiąimitem.Dlategonienadajesięjużdotego,bystanowićekwiwalentreligii.
Odchodzenieodposzukiwaniaabsolutuzainicjowanezostałojużwfilozofii
nowożytnej.Począwszyodrenesansu,pojawiałysiękoncepcjefilozoficzne
sytuującesięjeszczewprojekcieposzukiwaniaabsolutnejjedności,aleprowa-
dziłyonewistociedostopniowejeliminacjiabsolutujakoceluposzukiwań
filozoficznych.Moimzamierzeniemjestprzeanalizowanietejsytuacjiwyłącznie
wnawiązaniudopoglądówfilozoficznychrozwijanychpoHeglu.
Wartoprzypomnieć,iżzagadnienieabsolutuzajmujecentralnąpozycję
wmyślimetafizycznej.Wielufilozofówpodkreśla,że„pojęcieAbsolutu(...)jest
nieuniknionewrefleksjimetafizycznej”
2
,gdyż„dlametafizykiwłaśnierzeczy-
wistość»sferyabsolutnej«jestpewnościązasadniczą.AbsolutjestTym-co-
-rzeczywisteparexcellence”
3
.Podejmującnamysłnadproblememabsolutu,na-
wiązujemywięcdocentralnegozagadnieniamyślimetafizycznej.
Dawnafilozofiamiałaogromneaspiracjeteoretyczne(chciałaobjąćcałybyt,
poznaćostatecznąprzyczynęrzeczy,poznaćichcałośćnasposóbzbliżający
siędotegotypupoznania,któryjestwposiadaniuBoga),azarazemchciałabyć
dyscyplinąwpełniautonomiczną.Autonomiętę,zgodniezopiniamiwielufilo-
zofów,zapewniałozałożenieistnieniaabsolutu,gdyżjedyniefilozofiaokazywała
sięsposobemmyśleniamogącymdoprowadzićdowiedzynajegotemat.Dla-
2
K.Tarnowski,Usłyszećniewidzialne.Zarysfilozofiiwiary,Kraków2005,s.330.
3
Tamże,s.332.
