Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.3.FUNKCJAREDYSTRYBUCYJNA
zewzględunaogromnąliczbęjednostek(obywateli).Wteoriifinansówpublicznych
iwpraktyceanalizujesięwięctypoweprzypadkireprezentująceróżnegrupyspołeczne,
grupyprzedsiębiorstwitd.
Podstawowydylematzwiązanyzredystrybucyjnąfunkcjąfinansówpublicznych
sprowadzasiędowyboru:czywprocesiedystrybucjiiredystrybucjidochodówprio-
rytetnadaćefektywnościgospodarowaniaczysprawiedliwości(równości).Pierwsze
kryteriumsprzyjaaktywnościgospodarczej,lepszemuwykorzystaniuzasobów,wyzwa-
lamotywacjędopracyipowiększaniadochodów.Działaniatemogąjednakwywołać
nadmiernezróżnicowaniedochodów–jedenznegatywnychsymptomówdziałania
mechanizmurynkowego.Nierównościtesąpodstawądointerwencji(podatkowej)
ichociażmogąbyćwpełniuzasadnionezpunktuwidzeniarówności(sprawiedliwości),
tojednakhamująaktywnośćgospodarcząipozostająwsprzecznościzefektywnością
gospodarowania.
Sprzecznościmiędzyefektywnościąarównościąznajdująodzwierciedleniewprze-
strzeganejnaogółwsystemachpodatkowychzasadziezdolnościpodatkowej.Jejsens
poleganatym,żestopieńobciążeniadanegopodmiotu(jednostki)narzeczzaspoko-
jeniapotrzebpublicznychipotrzebspołecznychjestuzależnionyodtego,jakimido-
chodami(jakimmajątkiem)danaosobadysponuje.Zasadajestwięcprosta:imwięcej
maszdochodów(większymajątek),tymwiększepodatkipłacisz.Skutkiemtegojest
różneobciążeniepodatkamiróżnychpodmiotów.Jesttozresztądrastycznyprzejaw
redystrybucyjnejfunkcjifinansówpublicznych.Przyjednakowymkorzystaniuzdóbr
publicznychidóbrspołecznychstopieńponoszeniaciężarównarzeczfinansowania
tychdóbrjestwiększywprzypadkuludziowiększychdochodach(większymmajątku).
Zasadatanapierwszyrzutokawydajesięwpełniracjonalna.Bliższyoglądproblemu
prowokujejednakdopostawieniapytania:zjakichprzyczynpewnaczęść(niekiedy
znaczna)ludziosiąganiskiedochody?Czyjesttowyniknp.mniejszychuzdolnień,
mieszkaniawmniejrozwiniętychregionachkraju,prowadzeniadziałalnościgospo-
darczejwniekorzystnychwarunkachklimatycznych?Przyczynytemożnauznaćza
niezależneodludzi,adokonywanąnaichkorzyśćredystrybucjędochodówzawpełni
uzasadnionąwzględamietycznymi.Jeżelijednakniskiedochodyludziwynikająznie-
chęcidopracy,niechęcidopodejmowaniaryzykaiwysiłku,towówczasredystrybucja
dochodówmożebudzićsprzeciw,takżezewzględówetycznych.Pełnewyjaśnienie
przyczynróżnicwsytuacjimaterialnejludzijestraczejniemożliwe,stądteżmogąsię
pojawićzarównoprzypadkinadużywaniadobroczynnychskutkówpolitykiredystry-
bucyjnejpaństwa(władzpublicznych),jakiprzypadki,wktórychostrożnapolityka
redystrybucyjnastawialudziwniezwykletrudnejsytuacjimaterialnej.Przykładem
tejostatniejsytuacjisąograniczonemożliwościzaspokajaniapodstawowychpotrzeb
indywidualnych,takichjak:wyżywienie,ochronazdrowia,edukacjaitp.
Zprzedstawionegoprzegląduproblemów,któremusirozwiązywaćpaństwozapo-
mocąfinansówpublicznych(funkcjaredystrybucyjna),wynika,żesątoproblemytrudne
103
