Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.KATEGORIAPOTRZEBZBIOROWYCH
Zpowyższegowynika,żezaspokojeniepotrzebzbiorowychzawszeograniczamożli-
wościzaspokojeniapotrzebindywidualnych.Wyłaniasięstądistotnakwestiazakresu
(rozmiarów)potrzebzbiorowychfinansowanychzfunduszypublicznych.Okazujesię
bowiem,wprzypadkuczęścipotrzebtonieichnaturalne(fizyczne)cechydecydu-
jąosposobiezaspokojenia,leczważneinnewzględyspołecznei/lubekonomiczne.
Dotakichpotrzebmożnazaliczyćnp.:potrzebyoświatowe,zwłaszczanapoziomie
elementarnym,podstawowepotrzebyzdrowotne,niektórepotrzebykulturalne.
Wybórzakresuirodzajówpotrzebindywidualnych,któresąfinansowanezfunduszy
publicznych,jestwypadkowąwieluczynników,wtymzwłaszcza:
•
istniejącegowkrajusystemuekonomicznego,
•
realizowanejdoktrynyspołecznej,
•
poziomurozwojuekonomicznegokraju,
•
poziomurozwojucywilizacyjnegospołeczeństwa.
Obserwacjasposobuzaspokajaniapotrzeb,prowadzonazarównowprzekroju
czasowym,jakiprzestrzennym,prowadzidokonkluzji,żezakresirodzajepotrzeb
finansowanychzfunduszypublicznychpodlegająistotnymzmianom.Wywołujetopro-
blemyzwiązanezeszczegółowymikryteriamiwyboru,którymusibyćdokonanyprzez
społeczeństwoiwładzepubliczne.Konsekwencjetegowyborusąróżnedlaróżnych
grupspołecznych,dlagospodarkiitd.
Potrzebyzaspokajanezfunduszypublicznychmająpewnespecyficznecechy.
Wliteraturzezwracasięuwagęnafakt,żepotrzebywspólne(ogólnospołeczne)odczu-
wanesąprzezspołeczeństwobardziejexpostniżexante
9
.Przesądzaotymcharak-
tertychpotrzeb(np.obronynarodowejczybezpieczeństwapublicznego).Wprzy-
padkutychpotrzebobywatelezazbędneuważająponoszenieciężarówdopóty,
dopókiichbezpieczeństwoniejestzagrożonelubnaruszone.Alokacjapieniężnych
środkówpublicznychnatedziedzinymożewięcbyćniepopularna,gdyżniewszy-
scyobywatelewjednakowymstopniupostrzegająkoniecznośćzaspokajaniaifinan-
sowaniatychpotrzebzbiorowych.Wartoteżzaznaczyć,żetakistotnydlafinansów
publicznychpodziałpotrzebnaindywidualneizbioroweniekiedyjestkwestiono-
wany.Zdaniemniektórychteoretyków,kategoriapotrzebzbiorowych(wspólnych)
wogólenieistnieje.Społeczeństwolubpaństwoniemawłasnychpotrzeb.Sątylko
potrzebyjegoobywateli.Potrzebynależytraktowaćwięcinabstracto,jakozjawisko
właściwejednostce.Podziałupotrzebnaindywidualneizbiorowedokonujesiętylko
zewzględunasposóbichzaspokajania10.Niektórepotrzebyzewzględunaich
cechyfizyczne(np.ochronasanitarnaspołeczeństwa)mogąbyćzaspokajanetylko
9Por.J.Chechliński,Konsumpcyjnefunduszerozwojuzabezpieczeniaspołecznego,hPracaiZabezpiecze-
nieSpołeczne”1974,nr3,s.13inast.
10Por.E.Sax,GrundlengungdertheoretischenStaatswirtschaft,Wien1887,s.173.
33
