Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ2.PRZEGLĄDWAŻNIEJSZYCHTEORIIFINANSÓWPUBLICZNYCH
fiskalistówmożnazrozumiećjedyniewtedy,gdypamiętasię,żeichpoglądybyły
nacechowanepierwiastkamietycznymiireligijnymi,któreodrzucałytegorodzaju
hzbioroweoszustwo”.
Ortodoksyjnyfiskalizmwykluczamożliwośćwykorzystaniapodatkówdoinnych
celówniżfiskalneoKonsekwencjątegojestneutralnośćpodatkówwzględemgospo-
darki,atooznaczam.in.,żesystempodatkowyniemożezmieniaćrozkładudocho-
dówwspołeczeństwie,którypowstałwwynikudziałaniamechanizmurynkowego.
Cowięcej,teoriaortodoksyjnaokazujesięskrajniereakcyjnazespołecznegopunktu
widzenia,gdyżusprawiedliwianierównypodziałdochodówwspołeczeństwie.Sens
tejteoriijestnastępujący:oszczędnościpieniężnesąmotoremrozwojugospodarki,
warunkująwzrostpodażykapitałupotrzebnegogospodarce,ajeślitak,tonakładane
podatkiniepowinnyzmniejszaćskłonnościdooszczędzania.Skłonnośćdooszczę-
dzaniajestszczególniemałauludzioniskichdochodach,wobectegotobiedniejsze
warstwypowinnyponosićciężarypodatkowe,ponieważitakniedysponujątzw.marżą
dochoduumożliwiającąoszczędzanie.Wtejsytuacjinależychronićprzedciężarami
podatkowymiludzibogatych,gdyżtoonidostarczajągospodarceoszczędności(kapi-
tał).Narzędziemrealizacjitakpojmowanejneutralnościpodatkowejistymulowania
oszczędnościwgospodarcemabyćstosowanienaszerokąskalępodatkówpośrednich,
którewrelatywniewiększymstopniuobciążająludzibiedniejszych,iograniczaniepo-
datkówbezpośrednich,któreuderzająwwarstwyposiadające,powodujączmniejszanie
sięstopyoszczędnościwgospodarce22.
Logicznąkonsekwencjąkoncepcjimałegobudżetujestbrakodpowiedzialności
państwazapełnewykorzystaniezdolnościwytwórczych,wtymtakżeodpowiedzial-
nościzabezrobocie.Realizacjatychcelówwymagaprzecieżwysokichwydatków,ato
albozwiększałobybudżetipodatki,albozmuszałodozaciąganiapożyczeksankcjo-
nującychdeficytbudżetowy.
Wortodoksyjnejteoriifinansówpublicznychmożnajużdostrzecelementykon-
cepcjihwypychaniazasobów”prywatnychpozaobiegściślegospodarczy.A.C.Pigou
dopuszczawprawdziemożliwośćinterwencjipaństwa,którejskutkiembędziewzrost
zatrudnieniawsektorzepublicznym,alewwynikutejdziałalnościpaństwaniezwięk-
szysięglobalnezatrudnienie,gdyżpowiększeniezatrudnieniawsektorzepublicznym
spowodujespadekzatrudnieniawsektorzeprywatnym
23
.Ponadtozasadniczymwa-
runkiemewentualnegouzasadnieniawydatkówpaństwanacelegospodarcze,któ
-
rychźródłemfinansowaniasąpodatki,jestprzyjęciezałożenia,żewydatkipubliczne
mająbyćconajmniejtakproduktywne,jakwydatkipodmiotówprywatnych,gdyby
–zamiastpłaceniapodatków–możnabyłozainwestowaćtepieniądzewprywatne
przedsięwzięcia24.
22Por.H.Dalton,opocito,s.94inast.
23Por.A.C.Pigou,AStudyinPublicFinance,McMillan,London1949,s.232.
24Por.J.Zajda,opocito,s.171.
60
