Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.5.ORTODOKSYJNATEORIAFINANSÓWPUBLICZNYCH
Dozrozumienianaturyortodoksyjnegofiskalizmuniezbędnejestuwzględnienie
szerszegotłatzw.skarbowegopunktuwidzenia.Tymtłemjestogólnateoriaekono-
miczna.Teoriatazasadzasięnaczterechkardynalnychzałożeniach,którychnarusze-
nieprzezpolitykęfiskalnąwywołujenegatywneskutkidlagospodarkiispołeczeństwa.
Założeniamitymisą25:
•
równowagaekonomicznagospodarki,
•
równośćmiędzyoszczędnościamiainwestycjami,
•
komplementarnośćmiędzykonsumpcjąaoszczędnościami,
•
stałasumaoszczędnościwwarunkachrównowagiekonomicznej.
Zperspektywydzisiejszegodorobkuteoriiekonomiiorazpraktykigospodarczej
widać,żeniektóreztychzałożeńzostałyzakwestionowane.Trzebawszczególności
zaznaczyć,żerównowagawgospodarceniemacharakterustatycznego,leczdyna-
miczny.Ponadto–jaksięokazuje–poziominwestycjiwgospodarcezależynietylko
odoszczędności,lecztakżeodkredytu.Cowięcej,zależność:oszczędności–inwesty-
cje–kredytmożnainterpretowaćwtensposób,żetowłaśnieudzielaniekredytuna
finansowanieinwestycjiwywołujewzrostoszczędności.Jakztegowidać,ujęciepod-
stawowychkategorii(wielkości)ekonomicznychwsekwencjęprzyczynowo-skutkową
niejesttakłatwe,jaktosobiewyobrażaliprzedstawicieleortodoksyjnejmyślifiskalnej.
Wkontekściedebatynadpoziomemobciążeniapodatkowegoiwielkościąbud-
żetuwartoodnotowaćpoglądywybitnegopolskiegoteoretykaskarbowościRomana
Rybarskiego(1887–1942).WtraktaciezatytułowanymCiężarpodatkówwPolsce,oprócz
szczegółowejanalizyprzyczynkatastrofalnegobrakupieniędzywbudżeciepaństwa
wpierwszychlatachniepodległości,autorzakwestionowałfilozofięmałegobudżetu,
którawręczprzeszkadzaławrozwojupolskiejgospodarki.ZdaniemRybarskiegobłęd-
nejestprzekonanie,żehnajpierwgospodarstwomusisięwzmocnić,apotemprzyjdzie
czasnapaństwo”26.
StanfinansówpublicznychPolskiwlatach1921–1922istotniebyłtragiczny.Wroku
1921dochodybudżetowepokrywałyzaledwieokoło40%wydatków,aw1922r.–około
60%wydatków
27
.Niewątpliwiewowychczasachistniałowieleobiektywnychprzy-
czynniskiejzdolnościpodatkowejpolskiejgospodarki,wśródktórychnajważniejsze
towyniszczeniegospodarkiprzezwojnęorazzróżnicowanesystemypodatkowewpo-
szczególnychzaborach,aleprzyczynymałegobudżetutkwiłytakżewobowiązującej
wówczasdoktrynie.R.Rybarskidostrzegałniebezpieczeństwoprzenoszeniakoncepcji
małegobudżetu,realizowanejwówczaswAngliiiHolandii,doPolski.hDowodziło-
bytotylkotego,żechcemyhołdowaćdoktrynie,dlaktórejpoświęcasięnawetbyt
isiłępaństwa,aniedowodziłobyfaktu,żenaszazdolnośćpodatkowajestbardzo
25Ibidem,s.172.
26R.Rybarski,CiężarpodatkówwPolsce,BibliotekaDziełWyborowych,Warszawab.d.,s.30.
27Ibidem,s.6–7.
61
