Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.6.WZROSTWYDATKÓWPUBLICZNYCH–PRAWOWAGNERA
badańnadwydatkamipublicznymiwWielkiejBrytaniiwlatach1890–1955
38
.Oile
prawoA.Wagnera,czyliprawostałegowzrostuwydatków,możnazinterpretować
jakowzrostocharakterzelinearnym,otylePeacockiWisemanpostawilihipotezę,
wedługktórejwzrostwydatkówpublicznychmacharakterskokowy.Skokowywzrost
wydatkównastępowałwokresachniepokojówspołecznychorazwokresachwojen.Po
skokowymwzrościewydatkówpublicznychprzezpewienokresnastępujeichstabili-
zacja.Wynikaonastąd,żepaństwodążydoweryfikacjiwielkościwydatków,kierując
siępoziomem(obszarem)tolerancjispołeczeństwawobecwzrastającychpodatków
ijednocześnieoczekiwańświadczeńsocjalnych,usługpublicznychzestronypaństwa
wzwiązkuzpodniesionymipodatkami.PeacockiWiesmantrafniezauważylidużą
różnicęmiędzyoczekiwaniamiludzinatematwydatkówpublicznychorazpoziomem
tolerancjinarosnąceopodatkowanie.Dlategorządyniemogąignorowaćoczeki-
waństawianychprzezludzi,wodniesieniudoróżnychusługiświadczeńspołecznych,
gdydochodypublicznewzrastają.
PeacockiWiseman,analizująckształtowaniesięwydatków,wyróżnili:
•
efektskokowegoprzesunięciawydatków(displacementeffect),
•
efektweryfikacjiskutkówpodniesieniawydatkówipodatków(inspectioneffect),
•
efektstabilizacjiwydatkówipodatkówprzedkolejnąskokowązmianą
(concentrationeffect).
Efektprzesunięcia(zwiększenia)wydatkówpublicznychwrelacjidodochoduna-
rodowego(PKB)następujewokresieniepokojówspołecznychiwojen.Rząd(pań-
stwo)reagujenawzrastającepotrzebyfinansowe(wydatki)wtensposób,żepodnosi
podatki,cowywołujenatychmiastowyefektwbudżeciepaństwa,powodującwzrost
jegowolumenu.Potymetapienastępujeocenaskutkówwzrostupodatkówiwydat
-
ków,apodatnicy(społeczeństwo)weryfikująskutkipodnoszonychpodatkówzpunktu
widzeniakorzyści,jakieprzynosząwydatki.Społeczeństwodostosowujesiędonowego
poziomupodatkówiwydatkówwokresie,jeślipanujestabilizacjaspołeczna,następ-
nywzrostwydatkówipodatkówpojawisięwrazzkolejnymiwstrząsamispołecznymi
iwiększymiwojnami.
HipotezaPeacockaiWisemananiejestwgruncierzeczysprzecznazprawem
Wagnera,gdyż–zauważmy–whipotezietejwydatkiipodatkitakżewzrastają,cojest
widocznenarysunku2.1.
Zpunktuwidzeniaelegancjiopisywanegozjawiskamożetobyćatrakcyjneujęcie.
Wrzeczywistościwydatkipublicznepodlegająwahaniom,coniekonieczniemożeprze-
czyćogólnemutrendowiichwzrostu.Trudnobyłobyteżustalićregularnośćtakich
skoków.
38A.T
.Peacock,J.Wiseman,TheGrowthofPublicExpendituresintheUnitedKingdom,Princeton
UniversityPress,Princeton1961.
65
