Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Decentralizacjazadańnarzeczjednosteksamorząduterytorialnego…
4.4.Strukturaźródełfnansowaniasamorząduajakość
decentralizacjifnansówpublicznych(uwagisystemowe)
Wewcześniejszychrozważaniachprzyjmowanoniemalpowszechnie,żenaj-
lepszymsposobem(metodą,instrumentem)zapewnieniasamodzielnościfnanso-
wejJSTjestwyposażenieichwźródładochodówopartychnawłasnychpodatkach
(podatkachsamorządowych),potemzaś,gdywwiększościkrajówstawałosięto
niemożliwe-nadochodachwłasnych.Rozmydleniepojęciadochodówwłasnych,
głównieprzezzaliczaniedonichudziałówwpodatkachpaństwowych,spowodo-
wało,żedawnaautonomiapodatkowasamorząduutraciłaznaczeniepraktyczne.
Zarównonauka,jakipraktykaskoncentrowałysięnakwestiachsamodzielności
wydatkowejoraznowymproblemie-adekwatnościśrodkówsamorządudorea-
lizowanychprzezniegozadań.Napodstawiedotychczasowychdoświadczeńkra-
jówUEmożnastwierdzić,żejedyniekrajomskandynawskimudałosięstworzyć
iutrzymaćsystemfnansowaniasamorząduterytorialnegoopartygłównieowłas-
nepodatkiJST,dziękiczemusamodzielnośćfnansowasamorząduzasługujetam
nawysokąocenę28.Niejakozaprzeczeniemtegosystemujestopieraniefnanso-
waniasamorządugłównienadochodachtransferowanychzbudżetupaństwa
(ześrodkówcentralnych).Jegoprzykłademjestsystemfnansowaniasamorządu
terytorialnegowHolandii,któryzapewnianiewielkąsamodzielnośćfnansową
JST29.Dotychczasjednakniesąznanebadaniategoostatniegosystemuzpunk-
tuwidzeniaadekwatnościzaspokajaniapotrzebfnansowychsamorząduteryto-
rialnego.Wydajesięnatomiast,iżposiadaonokreślonemechanizmy,sprzyjające
realizacjizasadyadekwatności30.Otym,naileuwzględniająoneinteresyJST,ana
iległównierealizującentralnedyspozycje,powinnyzdecydowaćprzeprowadzone
namiejscubadaniaempiryczne.Wedługistniejącychhipotez,systemtenrealizuje
główniepreferencjeiuwzględniamożliwościorganówcentralnych.
Natletychdwóchflklasycznych”systemówfnansowaniaJSTpolskisystem
jawisięjakosystempośredni(mieszany),chociażwróżnychokresachbardziej
lubmniejzbliżającysiędojednegozwymienionychsystemówklasycznych.
WokresieistnieniagminjakojedynychJST(lata1990-1998)miałonwielewspól-
negozsystememfnansowaniakrajówskandynawskich.Poreformiesamorzą-
dowej,któraweszławżycieod1stycznia1999r.,corazbardziejsięodniego
oddalał;dzisiajwięcmożnapowiedzieć,żegeneralniebardziejprzypominaon
systemfnansowaniasamorząduterytorialnegowHolandii,niżodpowiedni
systemskandynawski.
Najczęściejjakoflwzorcowy”systemfnansowaniamieszanegoJSTwskazu-
jesięsystemniemiecki31.Pomimojegospecyfki,związanejzfederacyjnąkon-
28H.Sochacka-Krysiak,Finanseł,s.37in.;A.Drwiłło,J.Gliniecka,Finansegmin,Gdańsk1997.
29H.Sochacka-Krysiak,Finanse…,s.59in.
30Świadcząotymliczne,zobiektywizowanekryteriaprzyznawaniadotacjiogólnych,dobrze
oddającepotrzebyposzczególnychgminorazznaczącaroladotacjicelowych,służącychgłównie
neutralizacjipostrzeganychcentralniedysproporcjiorazfnansowaniuzadańdoraźnych,przej-
ściowychijednorazowych.
31Zob.H.Sochacka-Krysiak,Finanse…,s.83in.orazJ.Jagoda,WładzaifnanselokalnewRe‑
publiceFederalnejNiemiec(w:)E.Ruśkowski,B.Dolnicki(red.),WładzaifnanselokalnewPolsceikra‑
jachościennych,Bydgoszcz-Białystok-Katowice2007,s.215in.
39
