Fizjologia człowieka

Dee Unglaub Silverthorn

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-200-5536-8

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2018

Liczba stron:

940

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Silverthorn, Dee Unglaub. Fizjologia człowieka. Red. Ponikowska, Beata . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018, 940 s. ISBN 978-83-200-5536-8

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Silverthorn, D.U.

A2 Ponikowska, B.

T1 Fizjologia człowieka

PB PZWL Wydawnictwo Lekarskie

YR 2018

SN 978-83-200-5536-8

Bibliografia BibTex:

@Book{ 196273, author = "Silverthorn, Dee Unglaub", editor = "Ponikowska, Beata", title = "Fizjologia człowieka", publisher = "PZWL Wydawnictwo Lekarskie", year = "2018", address = "", isbn = "978-83-200-5536-8" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Silverthorn, Dee Unglaub

ED - Ponikowska, Beata

TI - Fizjologia człowieka

PB - PZWL Wydawnictwo Lekarskie

CY -

PY - 2018

SN - 978-83-200-5536-8

ER -

Netografia (standard APA):

Silverthorn, Dee Unglaub. Red. Ponikowska, Beata. Fizjologia człowieka [baza danych online] : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018 [dostęp: 03 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/fizjologia-czlowieka-dee-unglaub-silverthorn-196273.

fizjologia, homeostaza, metabolizm, fizjologia człowieka, fizjologia integracyjna, układ kontroli i homeostaza, fizjologia zmysłów, fizjologia komórki

Jest to pierwsze polskojęzyczne wydanie znanego i cenionego na świecie podręcznika do nauki fizjologii człowieka. Zawarta w nim obszerna wiedza jest przedstawiona w wyjątkowo przejrzysty sposób. Profesjonalnie i zgodnie z założeniami tak zwanego z...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-200-5536-8

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2018

Liczba stron:

940

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

ROZDZIAŁ 130
CZĘŚĆ 1 podstawowe procesy komórkowe: integracja i koordynacja30
Wstęp do fizjologii30
Fizjologia to nauka integracyjna31
BIEŻĄCY PROBLEM W co wierzyć?31
NOWE KONCEPCJE Zmieniający się świat omik32
Funkcja i mechanizm34
ZWRÓĆ UWAGĘ NA… Mapowanie35
Kierunki w fizjologii37
Kierunek 1: Budowa i funkcja są ściśle związane37
Kierunek 2: Żywe organizmy potrzebują energii38
Kierunek 3: Przepływ informacji koordynuje funkcje ciała38
Homeostaza39
Kierunek 4: Homeostaza utrzymuje wewnętrzną stabilność39
Czym jest środowisko wewnętrzne organizmu?40
Homeostaza zależy od zachowania masy41
Homeostaza nie oznacza równowagi43
Wydalanie oczyszcza ciało z substancji43
Układy kontroli i homeostaza44
Kontrola lokalna jest ograniczona do tkanki44
Kontrola odruchowa wykorzystuje sygnalizację na odległość44
Bodziec rozpoczyna pętlę odpowiedzi45
Pętle sprzężenia zwrotnego modulują pętle odpowiedzi46
Pętle sprzężenia zwrotnego ujemnego są homeostatyczne46
Pętle sprzężenia zwrotnego dodatniego nie są homeostatyczne47
Rytmy biologiczne wynikają ze zmian wartości zadanej48
Sprzężenie wyprzedzające pozwala przewidzieć zmianę48
Fizjologia jako nauka49
Dobre eksperymenty naukowe muszą być starannie zaplanowane50
ZWRÓĆ UWAGĘ NA… Wykresy51
Wyniki badań na ludziach mogą sprawiać trudności w interpretacji53
Badania z udziałem ludzi mogą przybierać różne formy54
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU57
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE58
ROZDZIAŁ 261
Dynamika błon61
BIEŻĄCY PROBLEM Mukowiscydoza62
Homeostaza nie oznacza równowagi62
Osmoza i toniczność64
Organizm to głównie woda64
Organizm jest w stanie równowagi osmotycznej65
Osmolarność opisuje liczbę cząstek w roztworze66
Toniczność opisuje zmiany objętości komórki67
Procesy transportu72
Błony komórkowe są wybiórczo przepuszczalne73
Dyfuzja74
Cząsteczki lipofilne przechodzą przez błony na drodze dyfuzji prostej76
Transport wspomagany białkami78
Białka błonowe mają cztery główne funkcje78
Białka kanałowe formują otwarte drogi wypełnione wodą80
Białka nośnikowe zmieniają konformację, przenosząc cząsteczki81
Dyfuzja ułatwiona wykorzystuje białka nośnikowe83
Transport aktywny przenosi substancje wbrew gradientowi stężeń83
Transport z udziałem nośników wykazuje specyficzność, konkurencyjność i saturację86
Transport pęcherzykowy88
Endocytoza tworzy mniejsze pęcherzyki88
Fagocytoza tworzy pęcherzyki z udziałem cytoszkieletu88
Egzocytoza uwalnia cząsteczki zbyt duże dla białek transportowych90
Transport nabłonkowy91
Transport nabłonkowy może zachodzić międzykomórkowo lub przezkomórkowo91
ZAGADNIENIE KLINICZNE LDL: śmiertelna lipoproteina91
Przezkomórkowy transport glukozy wykorzystuje białka błonowe92
Spoczynkowy potencjał błonowy94
Transcytoza wykorzystuje pęcherzyki do przejścia przez nabłonek94
Błona komórkowa umożliwia separację ładunków elektrycznych w organizmie97
Przypomnienie zasad dotyczących ładunków elektrycznych97
Wszystkie żywe komórki wykazują potencjał błonowy98
Spoczynkowy potencjał błonowy zależy głównie od potasu99
Zmiana przepuszczalności dla jonów zmienia potencjał błonowy100
Zintegrowane procesy błonowe: sekrecja insuliny101
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU104
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE105
ROZDZIAŁ 3108
Komunikacja, integracja i homeostaza108
Komunikacja międzykomórkowa109
BIEŻĄCY PROBLEM Cukrzyca: rosnąca epidemia109
Połączenia szczelinowe tworzą mostki cytoplazmatyczne109
Komunikacja lokalna wykorzystuje sygnały parakrynne i autokrynne111
Komunikacja odległa może zachodzić na drodze elektrycznej lub chemicznej111
Sygnały zależne od kontaktu wymagają kontaktu międzykomórkowego111
Szlaki sygnałowe112
Cytokiny mogą działać zarówno jako sygnały lokalne, jak i odległe112
Białka błonowe ułatwiają transdukcję sygnału113
Białka receptorowe są zlokalizowane wewnątrz komórki lub na błonie komórkowej113
Najszybsze szlaki sygnałowe zmieniają przepływ jonów przez kanały115
Receptory związane z białkami G wykorzystują również drugie przekaźniki pochodzenia tłuszczowego118
Transdukcja sygnału najczęściej jest związana z białkami G118
Wiele hormonów lipofobowych wykorzystuje szlaki: receptor związany z białkiem G–cAMP118
Receptory integrynowe przenoszą informację z macierzy zewnątrzkomórkowej120
Receptory-enzymy wykazują aktywność kinazy białkowej lub cyklazy guanylowej120
Nowe cząsteczki sygnałowe121
Gazy to efemeryczne cząsteczki sygnałowe122
Wapń to ważny sygnał wewnątrzkomórkowy122
Niektóre lipidy są ważnymi sygnałami parakrynnymi123
ZAGADNIENIE KLINICZNE Od dynamitu do medycyny123
Modulacja szlaków sygnałowych124
BIOTECHNOLOGIA Sygnały wapniowe świecą w ciemności124
Jeden ligand może mieć wiele receptorów125
Receptory wykazują saturację, specyficzność i konkurencyjność125
Regulacja w górę i regulacja w dół umożliwiają komórkom modulowanie odpowiedzi126
Komórki muszą być zdolne do zakończenia szlaków sygnałowych127
Wiele chorób i leków wpływa na białka uczestniczące w transdukcji sygnału127
Homeostatyczne szlaki odruchowe128
Postulaty Cannona opisują zmienne regulowane i systemy kontroli128
Szlaki komunikacji odległej utrzymują homeostazę130
Systemy kontroli różnią się szybkością działania i specyficznością133
Złożone szlaki kontroli odruchowej mają kilka ośrodków integrujących135
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU139
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE140
ROZDZIAŁ 4142
Część 2 Homeostaza i kontrola142
Wstęp do układu wewnątrzwydzielniczego142
BIEŻĄCY PROBLEM Choroba Gravesa143
Hormony143
Hormony są znane od czasów starożytnych143
Co czyni cząsteczkę chemiczną hormonem?144
ZAGADNIENIE KLINICZNE Cukrzyca: odkrycie insuliny145
Klasyfikacja hormonów146
Działanie hormonu musi zostać zakończone146
Hormony działają przez wiązanie się z receptorem146
Większość hormonów jest peptydami lub białkami148
Hormony steroidowe są pochodnymi cholesterolu151
Kontrola uwalniania hormonów153
Niektóre hormony są pochodnymi pojedynczych aminokwasów153
Komórka endokrynna jest receptorem w prostych odruchach regulacji wydzielania154
Neurohormony są wydzielane do krwi przez neurony156
Przysadka to właściwie dwa połączone ze sobą gruczoły156
Tylny płat przysadki gromadzi i uwalnia dwa neurohormony156
Wiele odruchów endokrynnych angażuje układ nerwowy156
Przedni płat przysadki wydziela sześć hormonów158
Hormony przedniego płata przysadki kontrolują wzrost, metabolizm i rozmnażanie160
Układ wrotny łączy podwzgórze z przednim płatem przysadki160
Pętle sprzężenia zwrotnego na drodze podwzgórze–przysadka mają różny przebieg161
Interakcje hormonalne163
W synergizmie efekt interakcji hormonów jest większy niż suma ich efektów163
Choroby układu wewnątrzwydzielniczego164
Hormony antagonistyczne wywierają przeciwstawne efekty164
Permisywne działanie hormonu pozwala innym hormonom na rozwinięcie pełnego efektu działania164
Hipersekrecja nasila efekty działania hormonu165
Hiposekrecja zmniejsza lub znosi efekty działania hormonu165
Diagnostyka chorób endokrynologicznych zależy od złożoności mechanizmów regulacji wydzielania hormonów166
Zaburzenia dotyczące receptorów lub drugich przekaźników powodują nieprawidłową odpowiedź tkanek166
Ewolucja hormonów168
ZWRÓĆ UWAGĘ NA… Szyszynka170
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU172
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE173
ROZDZIAŁ 5176
Neurony: właściwości pojedynczej komórki i sieci komórek176
Organizacja układu nerwowego177
BIEŻĄCY PROBLEM Tajemnicze porażenie177
Komórki układu nerwowego178
Neurony przesyłają sygnały elektryczne178
Tworzenie synaps zależy od sygnałów chemicznych183
Komórki glejowe wspierają neurony184
Czy komórki macierzyste mogą naprawiać uszkodzone neurony?187
Sygnały elektryczne w neuronach188
Równanie Nernsta przewiduje potencjał błonowy dla pojedynczego jonu188
Równanie GHK przewiduje potencjał błonowy dla wielu jonów189
Ruch jonów generuje sygnały elektryczne189
Kanały bramkowane regulują przepuszczalność neuronu dla jonów190
Przepływ prądu opisuje prawo Ohma191
ZAGADNIENIE KLINICZNE Mutacje białek kanałowych191
Potencjał stopniowany odzwierciedla siłę bodźca192
Potencjały czynnościowe przemieszczają się na znaczne odległości195
Jony Na+ oraz K+ przechodzą przez błonę podczas trwania potencjału czynnościowego196
Pojedynczy potencjał czynnościowy nie zmienia gradientu stężeń jonów197
Aksonalne kanały Na+ mają dwie bramki198
Potencjały czynnościowe nie są generowane w okresie refrakcji bezwzględnej199
Potencjały czynnościowe są przewodzone201
Aksony zmielinizowane przewodzą szybciej203
Większe neurony szybciej przewodzą potencjały czynnościowe203
Czynniki chemiczne zmieniają aktywność elektryczną neuronów205
Komunikacja międzykomórkowa w układzie nerwowym206
BIOTECHNOLOGIA Okablowanie ciała206
Neurony komunikują się przez synapsy207
Neurony uwalniają sygnały chemiczne208
Neurotransmitery są bardzo zróżnicowane208
ZAGADNIENIE KLINICZNE Myasthenia gravis210
BIOTE CHNOLOGIA O wężach, ślimakach, pająkach i sushi211
Neurotransmitery są uwalniane z pęcherzyków211
Silniejszy bodziec uwalnia więcej neurotransmitera214
Integracja przesyłania informacji nerwowej215
Odpowiedzi postsynaptyczne mogą być powolne lub szybkie216
Aktywność synaptyczna może być modyfikowana219
Drogi nerwowe integrują informacje z wielu neuronów219
Wzmocnienie długotrwałe zmienia synapsy220
Zaburzenia transmisji synaptycznej są odpowiedzialne za wiele chorób223
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU225
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE227
ROZDZIAŁ 6231
Ośrodkowy układ nerwowy231
Rozwój układu nerwowego232
Właściwości emergentne sieci neuronalnych232
BIEŻĄCY PROBLEM Dziecięce napady spastyczne232
Anatomia ośrodkowego układu nerwowego234
OUN rozwija się z cewy nerwowej234
Kość i tkanka łączna wspierają OUN236
Mózg unosi się w płynie mózgowo-rdzeniowym236
OUN dzieli się na istotę szarą i istotę białą236
Bariera krew–mózg chroni mózg239
Tkanka nerwowa ma specyficzne wymagania metaboliczne240
ZAGADNIENIE KLINICZNE Cukrzyca: hipoglikemia i mózg241
Rdzeń kręgowy242
Mózg243
Pień mózgu jest najstarszą częścią mózgu243
Móżdżek koordynuje ruch246
Międzymózgowie zawiera ośrodki homeostazy246
Kresomózgowie jest ośrodkiem wyższych funkcji mózgowych247
Czynność mózgu249
Kora mózgowa jest zorganizowana według obszarów czynnościowych249
Rdzeń kręgowy i mózg integrują informację czuciową250
Informacja czuciowa jest przetwarzana w percepcję251
Układ ruchowy zarządza bodźcami wychodzącymi z OUN252
Dlaczego śpimy?253
Stan behawioralny organizmu moduluje napęd ruchowy253
Emocje i motywacje wymagają złożonych szlaków neuronalnych256
Funkcje fizjologiczne wykazują rytm okołodobowy256
Nastroje są długo trwającymi stanami emocjonalnymi258
Uczenie się i pamięć zmieniają połączenia synaptyczne w mózgu259
Uczenie się jest przyswajaniem wiedzy259
Pamięć to zdolność przechowywania i przypominania informacji260
Mowa jest najbardziej złożonym zachowaniem poznawczym262
Osobowość jest połączeniem nabytego doświadczenia i dziedziczenia263
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU266
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE267
ROZDZIAŁ 7270
Fizjologia zmysłów270
BIEŻĄCY PROBLEM Choroba Ménière’a271
Ogólne właściwości układów czuciowych272
Receptory są wrażliwe na specyficzne formy energii272
Transdukcja czuciowa przekształca bodźce na potencjały stopniowane272
Neuron czuciowy ma pole recepcyjne274
Ośrodkowy układ nerwowy integruje informację czuciową275
Kodowanie i przetwarzanie rozróżnia właściwości bodźca276
Czucie somatyczne280
Drogi percepcji somatycznej kończą się w korze mózgowej i w móżdżku280
Receptory wrażliwe na dotyk odpowiadają na wiele różnych bodźców282
Receptory wrażliwe na temperaturę są wolnymi zakończeniami nerwowymi282
Nocyceptory zapoczątkowują mechanizmy obronne283
Chemorecepcja: węch i smak287
Węch jest jednym z najstarszych rodzajów czucia287
ZAGADNIENIE KLINICZNE Naturalne środki przeciwbólowe287
Smak jest połączeniem pięciu podstawowych wrażeń smakowych290
Transdukcja smaku wykorzystuje receptory i kanały290
Ucho: słyszenie293
Słyszenie jest naszą percepcją dźwięku294
Transdukcja sygnału dźwiękowego jest wielostopniowym procesem295
Dźwięki są najpierw przetwarzane w ślimaku296
Ślimak jest wypełniony płynem296
Droga słuchowa kończy się w korze słuchowej299
Utrata słuchu może być wynikiem uszkodzenia mechanicznego lub nerwowego299
Ucho: równowaga301
BIOTECHNOLOGIA Sztuczne uszy301
Kanały półkoliste są wrażliwe na przyśpieszenie kątowe301
Narząd przedsionkowy dostarcza informacji o ruchu i pozycji ciała301
Narząd otolitowy jest wrażliwy na przyśpieszenie liniowe i pozycję głowy303
Szlaki kontrolujące równowagę łączą się głównie z móżdżkiem303
Oko i widzenie304
Czaszka chroni narząd wzroku304
Światło wpada do oka przez źrenicę305
ZAGADNIENIE KLINICZNE Jaskra305
Soczewka skupia światło na siatkówce307
Fototransdukcja zachodzi w siatkówce310
NOWE KONCEPCJE Melanopsyna311
W fotoreceptorach światło ulega transdukcji na sygnały elektryczne313
Przetwarzanie sygnału zaczyna się w siatkówce315
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU320
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE322
ROZDZIAŁ 8325
Część odśrodkowa: kontrola autonomiczna i somatyczna kontrola ruchu325
Część autonomiczna układu nerwowego326
BIEŻĄCY PROBLEM Silne uzależnienie326
Odruchy autonomiczne są ważne dla utrzymania homeostazy327
Kontrola antagonistyczna jest cechą charakterystyczną układu autonomicznego328
Część współczulna i przywspółczulna biorą początek w różnych obszarach329
Drogi autonomiczne mają dwa neurony eferentne ułożone w szeregu329
Autonomiczny układ nerwowy wykorzystuje różne sygnały chemiczne330
Drogi autonomiczne kontrolują mięśnie gładkie i mięsień sercowy oraz gruczoły330
Neurotransmitery układu autonomicznego są syntetyzowane w aksonie330
Receptory układu autonomicznego mają wiele podtypów334
Rdzeń nadnerczy wydziela katecholaminy335
Agoniści i antagoniści receptorów układu autonomicznego są użytecznymi narzędziami w badaniach naukowych i medycynie336
Pierwotne choroby autonomicznego układu nerwowego są stosunkowo rzadkie337
ZAGADNIENIE KLINICZNE Cukrzyca: neuropatia autonomiczna337
Somatyczny układ ruchowy338
Podsumowanie wiadomości o części współczulnej i przywspółczulnej autonomicznego układu nerwowego338
Somatyczna droga ruchowa składa się z pojedynczego neuronu338
Złącze nerwowo-mięśniowe zawiera receptory nikotynowe340
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU343
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE344
Mięśnie347
ROZDZIAŁ 9347
BIEŻĄCY PROBLEM Porażenie okresowe348
Mięśnie szkieletowe349
Mięśnie szkieletowe są złożone z włókien mięśniowych350
Miofibryle są strukturami kurczliwymi włókna mięśniowego350
Skurcz mięśnia wytwarza siłę355
Aktyna i miozyna ślizgają się względem siebie podczas skurczu356
Mostki poprzeczne miozyny przesuwają filamenty aktyny356
Sygnały wapniowe inicjują skurcz356
Główki miozyny kroczą wzdłuż filamentów aktyny357
Acetylocholina inicjuje sprzężenie elektromechaniczne359
BIOTECHNOLOGIA Obserwowanie pracy miozyny359
Skurcz mięśni szkieletowych wymaga stałej dostawy ATP362
Zmęczenie ma wielorakie przyczyny363
Mięśnie szkieletowe są klasyfikowane według szybkości i odporności na zmęczenie365
Spoczynkowa długość włókna wpływa na napięcie367
Jednostka motoryczna to jeden neuron ruchowy i jego włókna mięśniowe368
Siła skurczu wzrasta wraz z sumowaniem368
Siła skurczu zależy od typu i liczby jednostek motorycznych370
Mechanika ruchu ciała371
Kości i mięśnie wokół stawów tworzą dźwignie i punkty podparcia371
Skurcze izotoniczne przenoszą obciążenia, skurcze izometryczne wytwarzają siłę bez ruchu371
Choroby mięśni mają różne przyczyny375
Mięśnie gładkie376
Mięśnie gładkie są bardziej zróżnicowane niż mięśnie szkieletowe378
Mięśniom gładkim brakuje sarkomerów379
Fosforylacja miozyny kontroluje skurcz380
MLCP kontroluje wrażliwość na Ca2+380
Wapń inicjuje skurcz mięśni gładkich382
Niektóre mięśnie gładkie mają zmienne potencjały błonowe383
Sygnały chemiczne wpływają na aktywność mięśni gładkich384
Mięsień sercowy386
Streszczenie ROZDZIAŁU387
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE389
Fizjologia integracyjna I: kontrola ruchu ciała392
ROZDZIAŁ 10392
BIEŻĄCY PROBLEM Tężec393
Odruchy nerwowe393
Nerwowe drogi odruchowe można klasyfikować na różne sposoby393
Odruchy autonomiczne394
Odruchy z mięśni szkieletowych396
Narządy ścięgniste Golgiego odpowiadają na napięcie mięśnia396
Wrzecionka mięśniowe odpowiadają na rozciągnięcie mięśnia398
ZAGADNIENIE KLINICZNE Odruchy i napięcie mięśnia398
Odruchy na rozciąganie oraz hamowanie zwrotne kontrolują ruch w stawie399
Odruchy zginania odsuwają kończyny od bodźców bólowych401
Zintegrowana kontrola ruchu ciała402
Ruch można klasyfikować jako odruchowy, dowolny lub rytmiczny403
OUN integruje ruch404
NOWE KONCEP CJE Techniki wizualizacyjne w sporcie406
Objawy choroby Parkinsona odzwierciedlają funkcję zwojów podstawnych407
Kontrola ruchu w mięśniach trzewnych408
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU409
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE411
Część 3 Integracja funkcji413
ROZDZIAŁ 11413
Układ sercowo-naczyniowy413
BIEŻĄCY PROBLEM Zawał mięśnia sercowego414
Przegląd układu sercowo-naczyniowego415
Układ sercowo-naczyniowy pełni w organizmie funkcję transportową415
Układ sercowo-naczyniowy składa się z serca, naczyń krwionośnych i krwi416
Ciśnienie, objętość, przepływ i opór417
Ciśnienie płynu w ruchu zmniejsza się wraz z odległością418
Zmiany ciśnienia w płynach bez zmiany w objętości418
Krew płynie z miejsc o wyższym ciśnieniu do miejsc o niższym ciśnieniu420
Opór przeciwstawia się przepływowi420
Prędkość zależy od wielkości przepływu oraz powierzchni przekroju421
Mięsień sercowy i serce422
Serce ma cztery jamy425
Zastawki serca zapewniają jednokierunkowy przepływ w sercu426
Komórki mięśnia sercowego kurczą się bez impulsów nerwowych428
Wejście wapnia jest cechą sercowego sprzężenia elektromechanicznego429
Skurcz mięśnia sercowego może być stopniowany430
Potencjały czynnościowe mięśnia sercowego różnią się431
Serce jako pompa435
Sygnały elektryczne koordynują skurcz435
Rozruszniki wyznaczają częstość skurczów serca437
ZAGADNIENIE KLINICZNE Migotanie437
Elektrokardiogram odzwierciedla aktywność elektryczną438
Serce kurczy się i rozkurcza podczas cyklu serca443
Krzywe ciśnienie-objętość przedstawiają jeden cykl serca445
ZAGADNIENIE KLINICZNE Cwały, kliki i szmery445
Objętość wyrzutowa jest objętością krwi przetłoczoną w czasie jednego skurczu serca446
Pojemność minutowa serca jest miarą pracy serca448
Układ autonomiczny moduluje częstość skurczów serca448
Wiele czynników wpływa na objętość wyrzutową450
Kurczliwość jest kontrolowana przez układ nerwowy i wewnątrzwydzielniczy451
EDV i ciśnienie tętnicze krwi determinują obciążenie następcze453
NOWE KONCEPCJE Komórki macierzyste w walce z chorobą serca453
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU456
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE458
Przepływ krwi i regulacja ciśnienia tętniczego460
ROZDZIAŁ 12460
BIEŻĄCY PROBLEM Pierwotne nadciśnienie tętnicze461
Naczynia krwionośne462
Naczynia krwionośne zawierają naczyniową mięśniówkę gładką462
Tętnice i tętniczki prowadzą krew dalej od serca463
Wymiana odbywa się w naczyniach włosowatych463
Angiogeneza to tworzenie nowych naczyń krwionośnych464
Przepływ krwi zbiega się w żyłkach i żyłach464
Ciśnienie tętnicze465
Ciśnienie krwi jest najwyższe w tętnicach, a najniższe w żyłach466
Ciśnienie tętnicze jest mierzone sfigmomanometrem467
Ciśnienie tętnicze krwi odzwierciedla ciśnienie napędowe przepływu krwi467
Pojemność minutowa i opór obwodowy determinują średnie ciśnienie tętnicze469
ZAGADNIENIE KLINICZNE Wstrząs469
Zmiany objętości krwi mają wpływ na ciśnienie tętnicze469
Opór w tętniczkach471
Autoregulacja miogenna dostosowuje przepływ krwi472
Wpływ sygnałów parakrynnych na mięśnie gładkie naczyń473
Część współczulna autonomicznego układu nerwowego kontroluje większość naczyniowych mięśni gładkich474
Dystrybucja krwi do tkanek476
Regulacja czynności układu sercowo-naczyniowego477
Odruch z baroreceptorów kontroluje ciśnienie tętnicze477
Hipotonia ortostatyczna wyzwala odruch z baroreceptorów479
Wpływ innych układów na czynność układu sercowo-naczyniowego480
Wymiana w naczyniach włosowatych481
Szybkość przepływu krwi jest najniższa w naczyniach włosowatych482
Większa część wymiany kapilarnej odbywa się przez dyfuzję i transcytozę482
Filtracja i absorpcja w naczyniach odbywa się na drodze przepływu objętościowego483
Układ limfatyczny484
Obrzęk jest efektem zaburzeń wymiany kapilarnej485
Choroby sercowo-naczyniowe487
Czynniki ryzyka obejmują palenie tytoniu i otyłość487
Miażdżyca tętnic jest procesem zapalnym487
NOWE KONCEPCJE Markery zapalne chorób sercowo‑naczyniowych488
ZAGADNIENIE KLINICZNE Cukrzyca a choroby sercowo ‑naczyniowe488
Nadciśnienie tętnicze jest objawem zaburzenia homeostazy490
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU492
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE493
Krew497
ROZDZIAŁ 13497
Osocze i elementy komórkowe krwi498
BIEŻĄCY PROBLEM Doping u sportowców498
Osocze jest macierzą zewnątrzkomórkową498
Wytwarzanie komórek krwi500
Do elementów komórkowych krwi zaliczamy erytrocyty, leukocyty i płytki krwi500
Hematopoeza jest kontrolowana przez cytokiny502
Komórki krwi są wytwarzane w szpiku kostnym502
Czynnik stymulujący tworzenie kolonii reguluje leukopoezę503
Erytropoetyna reguluje produkcję krwinek czerwonych503
Trombopoetyna reguluje wytwarzanie płytek503
Krwinki czerwone504
Dojrzałe krwinki czerwone nie mają jąder505
Synteza hemoglobiny wymaga żelaza505
ZWRÓĆ UWAGĘ NA… Szpik kostny506
Krwinki czerwone żyją około czterech miesięcy509
Nieprawidłowości krwinek czerwonych zmniejszają transport tlenu509
ZAGADNIENIE KLINICZNE Cukrzyca: hemoglobina i hiperglikemia509
Płytki510
Hemostaza i krzepnięcie511
Hemostaza zapobiega utracie krwi z uszkodzonych naczyń512
Aktywacja płytek rozpoczyna proces krzepnięcia513
Krzepnięcie przekształca czop płytkowy w skrzep514
Antykoagulanty zapobiegają krzepnięciu516
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU519
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE520
Mechanika oddychania522
ROZDZIAŁ 14522
Układ oddechowy523
BIEŻĄCY PROBLEM Rozedma524
Kości i mięśnie klatki piersiowej otaczają płuca524
Drogi oddechowe łączą płuca ze środowiskiem zewnętrznym527
Płuca znajdują się w jamach opłucnowych527
Drogi oddechowe ogrzewają, nawilżają i oczyszczają wdychane powietrze528
Krążenie płucne jest wysokoprzepływowe i niskociśnieniowe530
Pęcherzyki płucne są miejscem wymiany gazowej530
ZAGADNIEN IE KL INICZNE Zastoinowa niewydolność serca530
Prawa gazowe531
Gazy poruszają się zgodnie z gradientem ciśnienia531
Powietrze jest mieszaniną gazów531
Wentylacja533
Objętości płuc zmieniają się w trakcie wentylacji533
Prawo Boyle’a opisuje zależność pomiędzy ciśnieniem a objętością533
W trakcie wentylacji powietrze porusza się dzięki gradientom ciśnień535
Wdech następuje, gdy ciśnienie pęcherzykowe się zmniejsza535
Ciśnienie wewnątrzopłucnowe zmienia się w trakcie wentylacji538
Wydech następuje, gdy ciśnienie pęcherzykowe wzrasta538
Podatność i elastyczność płuc mogą się zmieniać w przypadku choroby540
Surfaktant zmniejsza pracę oddechową541
Opór dróg oddechowych zależy od ich średnicy542
Skuteczność oddychania zależy od częstości i głębokości oddechów544
Skład powietrza pęcherzykowego zmienia się nieznacznie w trakcie normalnego oddychania546
Wentylacja i pęcherzykowy przepływ krwi są ze sobą związane547
Osłuchiwanie i spirometria pozwalają ocenić funkcję płuc549
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU551
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE552
ROZDZIAŁ 15555
Wymiana i transport gazów555
BIEŻĄCY PROBLEM Duża wysokość556
Wymiana gazowa w płucach i tkankach557
Obniżone pęcherzykowe PO2 powoduje zmniejszenie poboru tlenu558
Zaburzenia dyfuzji powodują niedotlenienie560
BIOTECHNOLOGIA Pulsoksymetr561
Rozpuszczalność gazów wpływa na ich dyfuzję561
Transport gazów we krwi563
Hemoglobina transportuje większość tlenu do tkanek564
Hemoglobina wiąże się z tlenem564
Wiązanie hemoglobiny z tlenem jest zgodne z prawem działania mas564
PO2 determinuje wiązanie hemoglobiny z tlenem565
NOWE KONCEPCJE Substytuty krwi566
Wiązanie hemoglobiny z tlenem wyraża się w procentach566
Na wiązanie hemoglobiny z tlenem wpływa wiele czynników567
Dwutlenek węgla jest transportowany na trzy sposoby569
Regulacja wentylacji572
Neurony w rdzeniu kontrolują oddychanie573
Dwutlenek węgla, tlen i pH wpływają na wentylację574
Odruchy obronne chronią płuca576
Wyższe ośrodki mózgowe wpływają na wentylację577
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU579
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE580
Nerki583
ROZDZIAŁ 16583
BIEŻĄCY PROBLEM Dna moczanowa584
Funkcje nerek584
Anatomia układu moczowego585
Układ moczowy składa się z nerek, moczowodów, pęcherza moczowego oraz cewki moczowej585
Nefron jest jednostką funkcjonalną nerki586
Szczegółowe omówienie funkcji nerki589
Filtracja, reabsorpcja i sekrecja589
Nefron modyfikuje objętość i osmolarność płynu589
Filtracja591
Bariery filtracyjne w ciałku nerkowym591
NOWE KONCEPCJE Cukrzyca: nefropatia cukrzycowa592
Ciśnienie w naczyniach włosowatych kłębuszka powoduje filtrację593
GFR podlega autoregulacji595
Wartość GFR jest względnie stała595
Hormony i neurony autonomiczne także wpływają na GFR596
Reabsorpcja598
Reabsorpcja może być aktywna lub bierna598
Transport nerkowy może osiągać saturację600
BIOTECHNOLOGIA Sztuczne nerki601
Sekrecja603
Ciśnienie w okołokanalikowych naczyniach włosowatych sprzyja reabsorpcji603
Konkurencyjność zmniejsza sekrecję penicyliny604
Wydalanie605
Klirens jest nieinwazyjną metodą pomiaru GFR606
Klirens pomaga określić, jakie procesy zachodzą w nerce608
Mikcja609
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU612
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE614
Fizjologia integracyjna II: równowaga wodno-elektrolitowa616
ROZDZIAŁ 17616
BIEŻĄCY PROBLEM Hiponatremia617
Homeostaza wodno-elektrolitowa617
Osmolarność ECF wpływa na objętość komórki617
Różne układy integrują równowagę wodno-elektrolitową618
Równowaga wodna619
Przyjmowanie i wydalanie wody w ciągu doby jest zrównoważone619
Nerki oszczędzają wodę620
Rdzeń nerki wytwarza zagęszczony mocz620
Wazopresyna kontroluje reabsorpcję wody622
ZAGADNIENIE KLINICZNE Cukrzyca: diureza osmotyczna622
Objętość i osmolarność krwi pobudza osmoreceptory624
Pętla Henlego jest wzmacniaczem przeciwprądowym626
Równowaga sodowa i objętość ECF628
Aldosteron kontroluje równowagę sodową629
Niskie ciśnienie krwi stymuluje wydzielanie aldosteronu631
Działanie ANG II ma wiele następstw633
Peptydy natriuretyczne pobudzają wydalanie Na+ i wody633
Równowaga potasowa635
NOWE KONCEPCJE Kinazy WNK i nadciśnienie tętnicze635
Mechanizmy behawioralne w równowadze wodno‑elektrolitowej636
Niskie stężenie Na+ pobudza apetyt na sól636
Picie uzupełnia utratę płynów636
Zintegrowana kontrola objętości i osmolarności637
Osmolarność i objętość mogą zmieniać się niezależnie637
Unikanie pewnych zachowań zapobiega odwodnieniu637
Odwodnienie wywołuje odpowiedź homeostatyczną639
Równowaga kwasowo-zasadowa642
Zmiany pH mogą powodować denaturację białek642
W organizmie człowieka kwasy i zasady pochodzą z wielu źródeł643
Homeostaza pH zależy od buforów, płuc i nerek644
Układ buforów obejmuje białka, jony fosforanowe i HCO3 –644
Nerki wykorzystują bufor amonowy i fosforanowy645
Wentylacja może kompensować zaburzenia pH645
Nefron dystalny kontroluje wydalanie kwasów647
W kanaliku bliższym zachodzi sekrecja H+ i reabsorpcja HCO3 –647
Zaburzenia kwasowo-zasadowe mogą mieć przyczyny oddechowe lub metaboliczne649
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU653
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE654
ROZDZIAŁ 18657
Układ pokarmowy657
Anatomia układu pokarmowego658
BIEŻĄCY PROBLEM Cholera na Haiti658
Ściana przewodu pokarmowego ma cztery warstwy661
Przewód pokarmowy jest rurą661
Funkcje i procesy trawienia663
Wydzielamy więcej płynów niż spożywamy664
Motoryka: mięśnie gładkie przewodu pokarmowego kurczą się spontanicznie665
Trawienie i wchłanianie pokarmu umożliwia wykorzystanie go przez organizm665
Regulacja funkcji układu pokarmowego667
Mięśnie gładkie przewodu pokarmowego wykazują różne wzorce skurczów667
ZAGADNIENIA KLINICZNE Cukrzyca: opóźnione opróżnianie żołądka667
Jelitowy układ nerwowy może działać niezależnie668
Peptydy przewodu pokarmowego to hormony, neuropeptydy i cytokiny670
Zintegrowana funkcja: faza głowowa671
Chemiczne i mechaniczne trawienie pokarmu rozpoczyna się w jamie ustnej672
Ślina jest wydzieliną egzokrynną673
Połykanie przesuwa pokarm z jamy ustnej do żołądka673
Zintegrowana funkcja: faza żołądkowa674
Żołądek magazynuje pokarm674
Wydzieliny żołądka chronią i trawią675
Zintegrowana funkcja: faza jelitowa678
Żołądek równoważy trawienie i ochronę678
Wydzieliny jelitowe wspomagają trawienie679
Trzustka wydziela enzymy i wodorowęglany680
Sole żółciowe ułatwiają trawienie tłuszczów682
Trawienie odbywa się głównie w jelicie cienkim682
Wątroba wydziela żółć682
ZWRÓĆ UWAGĘ NA… Wątroba683
Węglowodany są wchłaniane jako monosacharydy685
Białka są trawione do postaci małych peptydów i aminokwasów686
ZAGADNIENIA KLINICZNE Nietolerancja laktozy686
Jelito wchłania witaminy i minerały688
Kwasy nukleinowe są trawione do zasad i monosacharydów688
Niektóre większe peptydy mogą być wchłaniane w postaci niezmienionej688
Jelito wchłania jony i wodę690
Regulacja fazy jelitowej690
Jelito grube zagęszcza niestrawione resztki691
NOWE KONCEPCJE Receptory smaku w jelicie691
Biegunka może spowodować odwodnienie692
Funkcja odpornościowa układu pokarmowego693
Komórki M są próbką zawartości jelita693
NOWE KONCEPCJE Projekt ludzkiego mikrobiomu693
Wymioty to odruch obronny694
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU696
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE698
Metabolizm i równowaga energetyczna700
ROZDZIAŁ 19700
Apetyt i sytość701
BIEŻĄCY PROBLEM Zaburzenia odżywiania701
BIOTECHNOLOGIA Odkrywanie białek: badania w odwrotnej kolejności702
Równowaga energetyczna703
Pobór energii jest równy wydatkowi energii703
ZAGADNIENIE KLINICZNE Szacowanie zawartości tłuszczu – wskaźnik masy ciała704
Zużycie tlenu odzwierciedla wydatek energetyczny704
Wiele czynników wpływa na tempo metabolizmu705
Energia jest magazynowana w tłuszczu i glikogenie706
Metabolizm707
Spożyta energia może być zużyta lub zmagazynowana707
Enzymy kontrolują kierunek metabolizmu708
Metabolizm w okresie sytości709
Węglowodany tworzą ATP709
Aminokwasy tworzą białka711
Tłuszcze magazynują energię711
ZAGADNIENIE KLINICZNE Antyoksydanty chronią organizm711
Poziom cholesterolu we krwi jako wskaźnik chorób serca713
Metabolizm w okresie głodu714
Białka mogą być wykorzystane do produkcji ATP714
Glikogen przechodzi w glukozę714
Tłuszcze magazynują więcej energii niż glukoza lub białka716
Homeostatyczna kontrola metabolizmu717
Trzustka wydziela insulinę i glukagon717
Insulina jest dominującym hormonem w okresie sytości718
Wskaźnik insulina/glukagon reguluje metabolizm718
Insulina pobudza anabolizm720
Glukagon dominuje w okresie głodu723
Cukrzyca jest zespołem chorób724
Cukrzyca typu 1 sprzyja kwasicy ketonowej725
W cukrzycy typu 2 stężenie insuliny często jest podwyższone727
Wiele hormonów wpływa na metabolizm729
Zespół metaboliczny łączy cukrzycę z chorobami układu sercowo-naczyniowego729
Regulacja temperatury ciała730
Temperatura ciała równoważy produkcję, gromadzenie i utratę ciepła730
Temperatura ciała jest regulowana homeostatycznie731
Ruch i metabolizm wytwarzają ciepło733
Termostat organizmu może zostać zresetowany733
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU736
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE737
Hormonalna kontrola wzrostu i metabolizmu740
ROZDZIAŁ 20740
BIEŻĄCY PROBLEM Nadczynność przytarczyc741
Podstawy działania układu hormonalnego741
Glikokortykosteroidy nadnerczowe742
BIOTECHNOLOGIA Modele mutacji u myszy742
Kora nadnerczy wydziela hormony steroidowe742
Wydzielanie kortyzolu jest kontrolowane przez ACTH744
Kortyzol jest niezbędny do życia745
Kortyzol jest skutecznym lekiem746
Zaburzenia wydzielania kortyzolu są wynikiem jego nadmiaru lub niedoboru746
CRH i ACTH spełniają dodatkowe funkcje fizjologiczne747
NOWE KONCEPCJE Melanokortyny i gryzonie aguti747
Hormony tarczycy748
Hormony tarczycy zawierają jod748
TSH kontroluje tarczycę750
Zaburzenia funkcji tarczycy wpływają na jakość życia750
Hormon wzrostu753
Hormon wzrostu jest anabolikiem753
Hormon wzrostu jest niezbędny do prawidłowego wzrostu754
Inżynieria genetyczna hGH wzbudza etyczne wątpliwości755
ZAGADNIENIE KLINICZNE Nowe siatki centylowe755
Wzrost tkanek i kości756
Wzrost kości wymaga odpowiedniej ilości wapnia w diecie756
Wzrost tkanek wymaga hormonów i sygnałów parakrynnych756
Równowaga wapniowa758
Ilość wapnia w osoczu jest ściśle regulowana759
Trzy hormony kontrolują równowagę wapniową760
Homeostaza wapnia jest związana z homeostazą fosforanów761
Osteoporoza jest chorobą związaną z utratą masy kostnej763
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU764
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE765
ROZDZIAŁ 21767
Układ immunologiczny767
Podstawowe wiadomości768
BIEŻĄCY PROBLEM HPV: Szczepić się czy nie?768
Patogeny ludzkiego organizmu769
Bakterie i wirusy generują różne mechanizmy obronne769
Replikacja wirusa może nastąpić tylko wewnątrz komórek gospodarza769
Odpowiedź immunologiczna771
Anatomia układu immunologicznego772
Tkanki limfatyczne są wszędzie772
W odporności pośredniczą leukocyty772
ZWRÓĆ UWAGĘ NA… Śledziona774
Odporność wrodzona: odpowiedzi nieswoiste777
Bariery są pierwszą linią obrony organizmu777
Fagocyty pochłaniają obce substancje778
Komórki NK zabijają komórki zainfekowane oraz nowotworowe778
Cytokiny uczestniczą w powstawaniu reakcji zapalnej779
Odporność nabyta: odpowiedzi antygenowo swoiste781
Limfocyty pośredniczą w tworzeniu odporności nabytej781
Limfocyty B stają się komórkami plazmatycznymi oraz komórkami pamięci783
Przeciwciała są białkami wydzielanymi przez komórki plazmatyczne783
Przeciwciała działają na zewnątrz komórek785
Limfocyty T używają sygnałów zależnych od kontaktu786
ZWRÓĆ UWAGĘ NA… Grasica786
Szlaki odpowiedzi immunologicznej788
Infekcja bakteryjna powoduje zapalenie788
Infekcje wirusowe wymagają obrony wewnątrzkomórkowej790
Specyficzne antygeny wywołują reakcje alergiczne790
Białka MHC pozwalają na rozpoznawanie obcych tkanek793
Mechanizmy nadzoru immunologicznego usuwają nieprawidłowe komórki795
Układ immunologiczny musi rozpoznawać komórki gospodarza795
Interakcje neuro-endokrynno-immunologiczne796
BIOTECHNOLOGIA Modyfikowane przeciwciała796
Stres zmienia funkcje układu odpornościowego798
Współczesna medycyna oferuje terapie działające jednocześnie na umysł i ciało798
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU800
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE801
Fizjologia integracyjna III: wysiłek fizyczny804
ROZDZIAŁ 22804
Metabolizm i wysiłek fizyczny805
BIEŻĄCY PROBLEM Hipertermia złośliwa805
Hormony regulują metabolizm podczas wysiłku fizycznego807
Zużycie tlenu jest związane z intensywnością wysiłku fizycznego807
Kilka czynników ogranicza wysiłek fizyczny808
Odpowiedź wentylacyjna na wysiłek fizyczny809
Odpowiedź sercowo-naczyniowa na wysiłek fizyczny810
Pojemność minutowa serca zwiększa się podczas wysiłku fizycznego810
Przepływ krwi przez mięśnie wzrasta podczas wysiłku fizycznego810
Ciśnienie krwi rośnie nieznacznie podczas wysiłku fizycznego811
Odpowiedź sprzężenia wyprzedzającego na wysiłek fizyczny812
Odruch z baroreceptorów przystosowuje się do wysiłku fizycznego812
Regulacja temperatury podczas wysiłku fizycznego813
Wysiłek fizyczny i zdrowie814
Stan chorych na cukrzycę typu 2 może ulec poprawie pod wpływem wysiłku fizycznego814
Wysiłek fizyczny zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych814
Wysiłek może wpływać na stres i układ immunologiczny815
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU817
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE818
Reprodukcja i rozwój820
ROZDZIAŁ 23820
Determinacja płci821
BIEŻĄCY PROBLEM Niepłodność821
Chromosomy płciowe warunkują płeć genetyczną822
Różnicowanie płci następuje we wczesnym stadium rozwoju822
ZAGADNIENIE KLINICZNE Choroby dziedziczne związane z chromosomem X825
Podstawowy schemat reprodukcji827
Gametogeneza rozpoczyna się w życiu płodowym827
ZAGADNIENIE KLINICZNE Określenie płci827
Mózg kontroluje reprodukcję829
Męski układ rozrodczy831
Czynniki środowiskowe wpływają na reprodukcję831
Jądra produkują spermę i hormony832
Męskie gruczoły dodatkowe uczestniczą w wydzielaniu nasienia836
Spermatogeneza potrzebuje gonadotropin i testosteronu836
Żeński układ rozrodczy837
Androgeny wpływają na drugorzędowe cechy płciowe837
Cykl menstruacyjny trwa około miesiąca838
Jajniki produkują komórki jajowe i hormony838
Kontrola hormonalna cyklu miesiączkowego jest złożona843
Hormony wpływają na drugorzędowe żeńskie cechy płciowe845
Rozród846
Męski akt seksualny obejmuje erekcję i ejakulację846
Reakcja seksualna u ludzi ma cztery fazy846
Zaburzenia seksualne dotyczą mężczyzn i kobiet847
Środki antykoncepcyjne służą do zapobiegania ciąży848
Bezpłodność to niezdolność poczęcia849
Ciąża i poród850
Rozwijający się zarodek zagnieżdża się w endometrium850
Zapłodnienie wymaga kapacytacji850
Łożysko podczas ciąży wydziela hormony852
Ciąża kończy się skurczami macicy i porodem853
Gruczoły piersiowe wydzielają mleko podczas laktacji855
Wzrost i starzenie się857
Menopauza i andropauza są konsekwencją starzenia się857
Okres reprodukcyjny rozpoczyna się od dojrzewania857
STRESZCZENIE ROZDZIAŁU859
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE861
DODATEK A Odpowiedzi864
DODATKI864
DODATEK B Fizyka i matematyka901
DODATEK C Genetyka904
ŹRÓDŁA ZDJĘĆ908
SŁOWNIK/Indeks910

SPISTREŚCI

XXV

rOzDzIAŁ22

FizjologiaintegracyjnaIII:

wysiłekfzyczny775

BIEŻĄCYPROBLEMHipertermiazłośliwa776

Metabolizmiwysiłekfzyczny776

Hormonyregulująmetabolizmpodczaswysiłku

fizycznego778

Zużycietlenujestzwiązanezintensywnością

wysiłkufizycznego778

Kilkaczynnikówograniczawysiłekfizyczny779

Odpowiedźwentylacyjnanawysiłekfzyczny780

Odpowiedźsercowo-naczyniowanawysiłek

fzyczny781

Pojemnośćminutowasercazwiększasiępodczas

wysiłkufizycznego781

Przepływkrwiprzezmięśniewzrastapodczaswysiłku

fizycznego781

Ciśnieniekrwirośnienieznaczniepodczaswysiłku

fizycznego782

Odruchzbaroreceptorówprzystosowujesię

dowysiłkufizycznego783

Odpowiedźsprzężeniawyprzedzającegonawysiłek

fzyczny783

Regulacjatemperaturypodczaswysiłku

fzycznego784

Wysiłekfzycznyizdrowie785

Wysiłekfizycznyzmniejszaryzykowystąpieniachorób

sercowo-naczyniowych785

Stanchorychnacukrzycętypu2możeulecpoprawie

podwpływemwysiłkufizycznego785

Wysiłekmożewpływaćnastresiukładimmunologiczny786

STRESZCZENIEROZDZIAŁU788|PYTANIASPRAWDZAJĄCE789

rOzDzIAŁ23

reprodukcjairozwój791

BIEŻĄCYPROBLEMNiepłodność792

Determinacjapłci792

Chromosomypłciowewarunkująpłećgenetyczną793

Różnicowaniepłcinastępujewewczesnymstadium

rozwoju793

ZAGADNIENIEKLINICZNEChorobydziedziczne

związanezchromosomemX796

Podstawowyschematreprodukcji798

ZAGADNIENIEKLINICZNEOkreśleniepłci798

Gametogenezarozpoczynasięwżyciupłodowym798

Mózgkontrolujereprodukcję800

Czynnikiśrodowiskowewpływająnareprodukcję802

Męskiukładrozrodczy802

Jądraprodukująspermęihormony803

Spermatogenezapotrzebujegonadotropinitestosteronu807

Męskiegruczołydodatkoweuczestnicząwwydzielaniu

nasienia807

Androgenywpływająnadrugorzędowecechypłciowe808

Żeńskiukładrozrodczy808

Jajnikiprodukująkomórkijajoweihormony809

Cyklmenstruacyjnytrwaokołomiesiąca809

Kontrolahormonalnacyklumiesiączkowegojestzłożona814

Hormonywpływająnadrugorzędoweżeńskiecechy

płciowe816

Rozród817

Reakcjaseksualnauludzimaczteryfazy817

Męskiaktseksualnyobejmujeerekcjęiejakulację817

Zaburzeniaseksualnedotycząmężczyznikobiet818

Środkiantykoncepcyjnesłużądozapobieganiaciąży819

Bezpłodnośćtoniezdolnośćpoczęcia820

Ciążaiporód821

Zapłodnieniewymagakapacytacji821

Rozwijającysięzarodekzagnieżdżasięwendometrium821

Łożyskopodczasciążywydzielahormony823

Ciążakończysięskurczamimacicyiporodem824

Gruczołypiersiowewydzielająmlekopodczaslaktacji826

Wzrostistarzeniesię828

Okresreprodukcyjnyrozpoczynasięoddojrzewania828

Menopauzaiandropauzasąkonsekwencjąstarzeniasię828

STRESZCZENIEROZDZIAŁU830|PYTANIASPRAWDZAJĄCE832

DODATKI

DODATEKAOdpowiedziD-1

DODATEKBFizykaimatematykaD-38

DODATEKCGenetykaD-41

ŹRÓDŁAZDJĘĆD-45

SŁOWNIK/INDEKSD-47

Brak wyników

Fizjologia człowieka

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra