Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podstawyprocesówżyciowych
występującymicukramisą:ramnoza,ara-
binoza,ksyloza,kwasglukuronowyigalak-
toza.Substancjepektynowebudująblasz-
kęśrodkowąorazwchodząwskładściany
pierwotnej.
Hemicelulozytopolisacharydy,zwykle
wpostacidługichrozgałęzionychłańcu-
chów,któresąpodobnestrukturalniedo
celulozy.Skutkujetozdolnościądotwo-
rzeniaścisłychpołączeńzmikrofibrylami
celulozy.Wprzeciwieństwiedocelulozy
charakteryzująsięniejednorodnościątwo-
rzącychjezwiązkówcząstkowychpołączo-
nychwiązaniamib-glikozydowymi(1→4).
Wskładhemicelulozwchodządwaza-
sadniczetypyzwiązków.Pierwszyznich
jestzbudowanyzresztglukozyorazpen-
toz(arabinozyiksylozy).Drugityphe-
micelulozzawierawyłącznieresztypen-
toz(arabinoza,ksyloza)iheksoz(glukoza,
galaktoza,mannoza).Wzależnościoddo-
minującegoskładnikacukrowegopowstają-
ceznichhemicelulozyokreślasięmianem
ksylanów,mannanów,ksylanoglukanówitp.
Obokomówionychzwiązkówwpodłożu
(matriks)ściankomórkowychwystępują
białka.Sątozarównoenzymyuczestniczą-
cewrozbudowietejstruktury(np.metylo-
esterazypektyn,hemicelulazy),jakigliko-
proteinyregulującerozciągliwośćścian
komórkowych(ekspansyny)ipełniące
funkcjestrukturalne(ekstensyny)(rys.1.6).
Głównymskładnikiemściankomór-
kowychwiększościroślinjestpolicukier
celuloza(tab.1.1),zbudowanazresztglu-
kozowychpołączonychzesobąwiązaniami
glikozydowymitypu0(1→4)(rys.1.5A).
Wodróżnieniuodinnychwielocukrów,ta-
kichjakskrobialubkaloza,którychłańcu-
chysąmniejuporządkowaneiprzybierają
zazwyczajkonformacjęhelisy,pojedyncza
cząsteczkacelulozyprzypominaregularną
taśmę.Sprzyjatowzajemnymoddziaływa-
niomposzczególnychłańcuchówcelulozo-
wych,dlategozwiązektennigdyniewy-
stępujewnaturzewformiepojedynczych
łańcuchów.Wwynikupowstawaniawiązań
wodorowychmiędzyposzczególnymiresz-
tamiglukozowymicząsteczekcelulozydo-
chodzidoformowaniasięstrukturwyższe-
gorzędu:włókien,mikro-imakrofibryl.
Zależnieodgatunkuitypuścianywskład
pojedynczychcząsteczekcelulozowych
możewchodzić1-25tysięcyresztgluko-
zowych.Zazwyczaj36ułożonychrówno-
leglewzględemsiebiecząsteczekcelulozy
tworzyfibrylęelementarną,podstawową
jednostkęstrukturalnąścianykomórkowej.
Z3-4fibrylelementarnychpowstająmi-
krofibryle,którełączącsięzesobą(wlicz-
bie200-400),tworzągrube(0,2-0,5Hm)
makrofibryle,widocznewmikroskopie
świetlnym(rys.1.7).
Celulozawchodzącawskładściankomór-
kowychmożemiećpostaćuporządkowaną
(krystaliczną)iamorficzną(parakrystalicz-
ną).Rejonyostrukturzeuporządkowa-
nej(tzw.micelarnej)poprzedzielanesą
Rys.1.6.Rozmieszczenieekstensynyiinnychskładnikówszkieletowychwścianiekomórkowej
7
