Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
kryzysubyłowówczasodłączeniesięodprowincjikustodiiwrocławskiejizło-
toryjskiej(przed1272)orazpruskiej(najprawdopodobniejok.1260).Pomimo
tegoXIIIstulecietookreswyjątkowejwręczekspansjitegozakonunaziemiach
Polski,Czech,MorawiŚląska,wydatniewspieranejprzezprzedstawicielimiej-
scowychdynastiinarodowych–PiastówiPrzemyślidóworazmożnowładców
(przedewszystkimwCzechach)imieszczaństwo(wznaczniemniejszymstop-
niu).ProtekcjawobecBraciMniejszychmiałasweźródłowotwarciunaważ-
kiproblemspołeczny–miejscedlakobietwtymzakonie.Żeńskagałąźfran-
ciszkanów–klaryski–hojniewspieranamaterialnieipersonalnieprzezdomy
panująceimożnerodyrycerskiewXIIIipoczątkachXIVw.owocniezako-
rzeniłasięwnaszejczęściEuropy,wydająckilkaświętychibłogosławionych
(św.AgnieszkaCzeska,św.Kinga,bł.Salomea,bł.Jolanta)
3
.Wykuwanapo-
czątkowowciężkichwarunkachpolitycznychczesko-polskaprowincjaMino-
rytów,niecookrojonaterytorialnie,istniaładokońcaśredniowiecza.Tylkosiłą
inercjiwzmożonyruchfundacyjnyprzeszedłjeszczewpoczątkiXIVstulecia.
Należyjednakzwrócićuwagęnaówczesneoddziaływaniespołecznefrancisz-
kanówiichaktywnośćmisyjną,takwewnętrznąjakizewnętrzną.CałyXIVw.
tookresznaczniemniejdynamicznegorozwojutegozakonu,chociażpodkre-
śleniawymagająnoweperspektywydladziałalnościMinorytów.Byłytopróby
katolicyzacjiRusiCzerwonejichrystianizacjapogańskiejLitwy.Natychtere-
nachpoczątkowoutworzonowikarie,pierwotniezależnebezpośrednioodmi-
nistrageneralnegozakonu(wikarialitewskaiwikariaruska,obejmującaRuś
Czerwoną,PodoleiMołdawię),późniejinkorporowanedoprowincjiczesko-
polskiej.NaterenachWielkiegoKsięstwaLitewskiegoiwschodnichziemiach
KrólestwaPolskiegoapogeumichdziałalnościprzypadłonawiekXV
.Byłoto
zapowiedziąprzesunięciasiędoPolskiadministracyjnegośrodkaciężkościca-
łejprowincji.Wdziejachprowincjiczesko-polskiejXVstulecieprzyniosłore-
gres.PrzedewszystkimdotyczytoCzech,dotkniętychrewolucjąhusycką,któ-
Przeszłość”,t.6;1957,s.391–398;D.Karczewski,Konfliktynarodowościowewczesko-
polskiejprowincjifranciszkanówdopoczątkuXVIwieku,[w:]Wspólnotymałeidużewspo-
łeczeństwachCzechiPolskiwśredniowieczuiwczasachwczesnonowożytnych,podred.
W.Iwańczaka,J.Smołuchy,Kraków2010,s.141–157.
3
F.Machilek,DiePřemysliden,PiastenundArpadenundderKlarissenordenim13.undfru-
ehen14.Jahrhundert,[w:]WestmitteleuropaOstmitteleuropa.VergleicheundBeziehungen.
FestschriftfuerFerdinandSeibtzum65.Geburtstag,hrsg.vonW.Eberhard,H.Lemberg,
H.-D.Heimann,R.Luft,München1992,s.293–306.
8
