Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.S.Freud:pomiędzykulturoznawstwemafilozofiąkultury
XV
NiemniejjednakFreuddostrzeganietylkoterapeutyczną,ale
takżetransformującąrolęreligii.Transformacjatapoleganauwyrze-
czeniusiępopęduwrazztowarzyszącymimupsychologiczniekonse-
kwencjami”24.Napodporządkowaniutego,cozmysłowe,ideiabstrak-
cyjnej,cowreligiiMojżeszowejstałosięmożliwedziękizakazowi
tworzeniawizerunkówBoga.Bógniemógłposiadaćaniimienia,ani
wyrazutwarzy.Należałoczcićsiłyniewidzialne,duchowe.uWszelki
tegorodzajupostępwuduchowieniuprzynosiwrezultaciewzrost
pewnościsiebie,powoduje,żeludziestająsiętakdumni,żeczująsię
lepsiodtych,którzypozostaliwniewolizmysłów”25.Niezwykłyjest
wglądFreudawżyciewewnętrzneczłowieka.Wgruncierzeczypo-
twierdzakantowskątezęoistnieniuwczłowiekuzłaradykalnego.
Okazujesiębowiem,żenawetwtedy,kiedymamydoczynieniaznaj-
szlachetniejszymizachowaniami,wyrzeczeniempopędowościiprzy-
rostemduchowości,jakbynieuniknionym,automatycznymefektem
tego,coszlachetne,jestto,comałolubmniejszlachetne–poczucie
wyższościnadinnymi.Iniechodzioto,żepoczuciewyższościistnie-
je,aleoto,żejestonoskutkiemwewnętrznegodoskonalenia.uPrzy-
znaję–piszeFreud–żereligiaoddaławielkieusługikulturzeludzkiej
iwdużymstopniuprzyczyniłasiędopohamowaniaaspołecznych
popędów,alejednakniewystarczająco”26,niejestnajlepsząmetodą
uzyskiwaniaszczęścia.Obniżawartośćżycia,wypaczaobrazpraw-
dziwegoświata,zastraszainteligencjęczłowieka.
Ambiwalencjacechujewszelkienaszedoświadczeniazarównoar-
tystyczne,jakigłębokoreligijne,byniewspominaćoambiwalencji
charakteryzującejcodziennestosunkimiędzyludzkie.Twórczość,do-
znaniaestetyczne,religia,życiemonastyczne,wreszciepracatotech-
nikiuzyskiwaniaszczęścia.Żadnaznichniegwarantujewpełnijego
uzyskania.Źródłanaszychcierpień–potęganatury,kruchośćciała–
niepozwalająsięopanować.Okazujesięjednak,żerównieżkultura,
obokwypracowanychmetoduzyskiwaniaszczęścia,zawierawsobie
nieuchronnieelementy,którestająsięźródłemcierpienia.Należydo
nichmiędzyinnymiwyrzeczenie.u(…)człowiekpopadawneurozę,
ponieważniemożeznieśćtejilościwyrzeczeń,jakienarzucamuspo-
łeczeństwo,każącmusłużyćideałowiswejkultury”27.
Możnabysięspodziewać,żeFreuduwolniodambiwalencjinaukę
itechnologię,ponieważprzyczyniająsiędoopanowaniaprzyrody
24S.Freud,Mojżeszimonoteizm,dz.cyt.,s.211.
25Tamże,s.212.
26S.Freud,Przyszłośćpewnegozłudzenia,dz.cyt.,s.181.
27S.Freud,Kulturajakoźródłocierpień,dz.cyt.,s.260.
