Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XVI
ZofiaRosińska
iprzedłużenialudzkiegożycia.Jednakżepisze:uGdybyniebyłokolei
pokonującejodległościmiedzymiejscowościami,wówczasdziecko
nigdynieopuściłobymiasta,gdziemieszkająjegorodziceiniepotrzebny
byłbytelefon,abyusłyszećjegogłos(…).Iwreszciecóżnamzdługie-
gożycia,jeślijestonociężkie,ubogiewradościitakbardzopełne
cierpienia,żetylkośmierćmożemywitaćjakzbawienie”28.Duma
zosiągnięćniezaspokajawpełnipragnieniaszczęścia.
Freudowskawiarawnaukęjakojedynąaktywnośćkulturową,która
jestwolnaodprojekcji,pozwalanatomiastnawprowadzeniepostawy
krytycznejwbadanianadkulturą,narozwójtzw.dyskursuemancy-
pacyjnego,nadystansipodejrzliwośćwstosunkudoistniejącychform
ipostawkulturowych.Krytyczneczuwanierozumuniejestjednakże
pozbawionepułapek.Racjonalnośćłatwoprzemieniasięwracjonali-
zację–mechanizmobronny,dziękiktóremuznajdujemyargumenty
uzasadniającezło–apostawakrytycznawfanatyczną.Utopianauko-
wo-technologicznastajesiędystopią.Nieprzynosipełnegozadowole-
nia,ajeżelijużtojegotaniąformę.uWydajesiępewne,żenieczujemy
siędobrzewnaszejdzisiejszejkulturze,alejestbardzotrudnowytwo-
rzyćsobiezdaniecodotego,czy–iwjakimstopniu–ludziewcześ-
niejszychepokczulisięodnasszczęśliwsiijakimiaławtymudziałich
sytuacjakulturowa”29.PesymizmFreudaniepozwalanawytworzenie
utopijnegoideałuzprzeszłości,którymmogłabybyćnaturaludzka,
jaktonaprzykładuczyniłRousseauaniniezezwalanawyprojektowa-
niestałejutopiispołecznej.Zezwalanatomiastnapermanentnąposta-
wękrytyczną.
Relacjamiędzyjednostkąakulturąjestrelacjąpulsującą–bynie
określaćjejprzypomocynadużywanegosłowaudialektyka”.Formy
aktywnościlibidojednostkiniesąwpełniograniczoneprzeszłymido-
świadczeniami,ponieważmamydoczynieniazpragnieniamiipopę-
dami,aniezinstynktami.Instynktysąutrwalonymi,niezmiennymi
pobudkamizachowania,natomiastpopędyczypragnieniasąruchliwe,
zmieniająprzedmiot,zktórymsięwiążą,zmieniająswojąintensyw-
ność,mogąbyćwyparte,stłumione,wreszciewysublimowane.Mogą
łączyćsięzinnymipopędamijakrównieżsięodnichoddzielać.Dlate-
goteżpostawakrytycznamazapewnionystałyprzedmiotodniesienia.
Dostrzeżenieambiwalencjidoświadczenialudzkiegomusiałodo-
prowadzićdopojawieniasięwmyśliFreudawspomnianegowyżej
innegorozumieniakultury,któreobejmowałobyczylegitymizowało
28Tamże,s.261.
29Tamże,s.261–262.
