Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
SzymonWróbel
3.Erotykabezpośrednia
UpatrywaniewdzieleMozartazłożonychiwcaleniejednorodnych
elementów,któreidentyfikujemyzOświeceniem,tj.upatrywanie
wjegodzielenajznakomitszejreprezentacjicałegobogactwaepokiro-
zumuwcaleniejestjakimśwyjątkowymiraczejekscentrycznympo-
mysłemSchmitta,znajdujemygojużwStadiacherotykibezpośredniej
SørenaKierkegaarda.Przyczym,zdaniemKierkegaarda,dziełem,które
wpełniunieśmiertelniaMozartainadajeOświeceniureprezentatyw-
nąpostać,jestnietyleCzarodziejskiflet,ileDonJuan.WStadiacherotyki
bezpośredniejKierkegaardformułujenietylkotezę,zgodniezktórą
zmysłowośćjakozasadazostałaustanowionaprzezchrześcijaństwo,
aideareprezentacjipojawiasięwświeciewłaśniedziękichrześcijań-
stwu3.NadewszystkowdzieletymKierkegaardzarysowujeprojekt
ontogenetycznyludzkiejzmysłowości.To,copowołałodożyciaŚred-
niowiecze,rozkwitajednakwogrodachOświecenia.
Projekttenobejmujetrzystadia.PragnieniepoStadiumPaziauosa-
bianegoprzezFigara(zWeselaFigara),wktórymzmysłowośćjestjuż
rozbudzona,uleczniedoruchu,aledocichegotrwania,niedoradości
irozkoszy,aledogłębokiejmelancholii”4,wkraczawStadiumPapage-
na(zCzarodziejskiegofletu),wktórympragnienieijegoprzedmiot,mimo
żebudząsięrównocześnie,tojednaktarównoczesnośćniedajeim
zjednoczenia,alenieskończoneoddalenie.Potychdwóch,jakbyza-
pewnepowiedziałFreud,niefortunnychfazacherotykidziecięcejna-
stępujeStadiumDonJuana.Wstadiumpierwszymantynomiapolega
natym,żepragnieniejestpozbawioneprzedmiotu,stądstanowi
pragnieniepusteijakbynigdyniespełnione;wstadiumdrugim,pro-
blempoleganatym,żeprzedmiotpragnieniajawisięjakowielość,
dlategopragnieniubrakprzedmiotuwgłębszymznaczeniu;dopiero
wstadiumtrzecimpragnienieDonJuanajestabsolutne,jestuwinten-
3Schmitt,takjakKierkegaard,twierdził,żeśredniowieczebyłoepokąreprezen-
tacji.WewspółczesnymświeciejedynieKościółpozostałostatnimicałkowicieosa-
motnionymprzykłademurzeczywistnieniaideireprezentacji;utakbardzosamot-
nym,żetrudnopowstrzymaćsięodironicznejuwagi,iżbędącjedyniezewnętrzną
formą,Kościółreprezentujetylkosamąreprezentację”.Odkiedypuszczonowruch
trybynowoczesnejgospodarki,rolanajbardziejprototypowychpostaciwiekuXIX
iXX,tj.naukowcaiprzemysłowca,corazbardziejograniczałasiędoobsługiwania
wielkiejmaszyny,tak,żetrudnojużdzisiajpowiedzieć,cowłaściwietepostacie
jeszczereprezentują.C.Schmitt,Rzymskikatolicyzmipolitycznaforma,dz.cyt.,s.100.
4S.Kierkegaard,Stadiaerotykibezpośredniej,w:S.Kierkegaard,Albo-albo,t.1,
przeł.J.Iwaszkiewicz,PWN,Warszawa1976,s.83.
