Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
Rozdział1.Historyczneźródłakompensacjiwprawieiprocesie...
nagorącymuczynku-swoistyodpowiednikrzymskiejfurtummani-
festum)groziśmierć,odktórejmożnasięwykupić,uiszczającgrzyw-
nęwrazzdziewięciokrotnąwartościąrzeczy75.Ciekawąsytuacjąbyło
współistnienieomawianychprawbarbarzyńskichzprawemrzymskim
iswoistydualizmetniczno-prawny,związanyzzasadąpersonalności
prawa-władcyplemiongermańskichwzachodniejEuropiestawali
wówczasprzedwyzwaniemdostosowaniarodzimejnormyzwyczajowej
doobywatelirzymskichprzebywającychpodichwładzą,arządzących
sięswoimprawem(iuscivile)iznającychjużwówczasjedyniekary
publiczne,naprzykładzazabójstwo76.
Systemten,wktórymistniałamożliwośćwykupieniasięodkarnaoso-
bie,określanomianemkompozycyjnego(odłac.compositio-ugoda).
Zwrócićnależyuwagęnawzrostznaczeniapierwiastkapublicznego
wtymsystemieidążeniewładcówszczepowychdowyeliminowania
krwawejzemsty,albowiembyłaonaczynnikiemogromniedestabilizują-
cymmłodewspólnotyprzedpaństwowe.Rosnącądominacjępierwiast-
kapublicznegowidaćwtym,żeuiszczanywergeldjedynieczęściowo
trafiałdopokrzywdzonegolubosóbwykonującychzaniegozemstę
-pozostałaczęśćtrafiaładoskarbukrólalubwodza(którypobierał
równieżtzw.fredus-swoistąopłatęzaosądzeniesprawyiprzywró-
ceniemiru)77.Władcymielizatempodwójnyintereswpromowaniu
systemukompozycyjnego(porządekpublicznyifiskalizm).Rozwój
tegosystemupopierałrównieżKościół,zprzyczynmoralnychpotępia-
jącypraktykękrwawejzemsty.Nieoznaczatojednakzanikuelementu
kompensacyjnego-byłowręczprzeciwnie,czegodowodziwnikliwa
analizaregulacjilegesbarbarorum.Przykładprawwydanychokoło600r.
n.e.przezkrólaEthelbertazKentu,zniezwykledrobiazgowąntaksa-
cją”poszczególnychuszkodzeńciała,przekonuje,żewysokośćtych
swoistychnopłat”wiązanoalbozeskutkamifizjologicznymiobrażeń
(np.wyższekarygroziłyzacałkowitepozbawienieokreślonegozmysłu,
np.wzroku),albozeskutkamiwizerunkowymi(np.wybicieprzednich
zębówgroziłowyższągrzywnąniżwybicie,fizjologicznieważniejszych,
75
K.Koranyi,Powszechna...,s.47.
76
K.Modzelewski,Barbarzyńska...,s.71-73.
77
K.Koranyi,Powszechna...,s.22,88-89.
