Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘPICELPRACY
Pochodzącezjęzykaniemieckiegosłowoortstein(ort–miejsce,stein–ka-
mień)znanejestwliteraturzegleboznawczejod1862r.(Muir1961).Innym
określeniemorsztynumożebyćrudawiec
1(Miklaszewski1930,1946;Piêcio-
jêzycznysłownikgleboznawczy1976),ironpan,ironhardpan(ang.),alios(franc.),
orterde(niem.),îðòøòåéí(ros.).Orsztynemokreślasięnaogółsilniesce-
mentowanyiwzbogaconywzwiązkiżelaza,glinuipróchnicęmateriałglebowy,
budującypoziomiluwialnyBbielic,glebbielicowychiglejobielic(Miklaszewski
1946;Mückenhausen1975;Wangiin.1978;TheCanadianSystemofSoil
Classification1987;Prusinkiewicz1994).
TerminUorsztyn”jesttakżeużywanywtaksonomiigleb(Mokma1997)
ioznaczascementowanypoziomspodic(SoilSurveyStaff1975).Wklasyfikacji
międzynarodowejWRB(1998,2006),podobniejakwtaksonomiiamerykańskiej,
zaorsztynuważasięscementowanypoziomspodic.Wnajnowszymwydaniu
SoilTaxonomy(SoilSurveyStaff1999)orsztyndefiniowanyjestjakoscemento-
wany,podpowierzchniowypoziomdiagnostyczny,składającysięzmateriałów
spodikowych(ang.spodicmaterials).
Mechanizmpowstawaniaorsztynuniejestdokońcawyjaśniony,ato
główniezewzględunafakt,żemożesięontworzyćwróżnychwarunkach
środowiskageograficznego(iglebowego).Chodzitugłównieorolęstosunków
wodnychwtworzeniusięglebzorsztynem.Dośćpowszechnieprzyjmujesię,że
orsztynwykształconywglebachautomorficznych(bezudziałuwódgrunto-
wych)jestefektemintensywnegobielicowaniazwiązanegogłówniezwarun-
kamiklimatycznymi.WedługPrusinkiewiczaiNoryśkiewicz(1966)orazPru-
sinkiewicza(1968)klimatsprzyjającyintensywnemubielicowaniumusiałbyć
chłodniejszyibardziejwilgotnyniżobecnie.
Poziomyorsztynowe(szczególnieodośćdużejmiąższości)mogąsiętakże
tworzyćwmiejscach,gdzieprocesbielicowaniaprzebiegawwarunkachwzględ-
niepłytkowystępującegozwierciadławódgruntowych(Miklaszewski1930;
Kuźniar1948;Karavajeva1968;Uziakiin.1971;Moore1976;Wangiin.1978,
Chodorowski2000).
Kolejnąkwestiąjestwiekorsztynu.Ustaleniewiekuorsztynumożebyć
pomocnewodtwarzaniuzmianśrodowiskageograficznego.Itak,wprzypadku
glebautomorficznych(glebybielicowe,bielice)obecnośćorsztynumożeświad-
czyćookresieintensywnegobielicowania,uwarunkowanegogłównieklimatem
(Prusinkiewicz,Noryśkiewicz1966;Prusinkiewicz1968).Natomiastpoziomy
orsztynowewystępującewglebachglejo-bielicoziemnychmogąbyćwy-
1Niekiedyterminemtymokreślasięrudędarniową(Prusinkiewicz1994).
