Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PISARZJAKOPRZEWODNIKDUCHOWY
współczesnychPlatonapozostawaćcałkowicieniezrozumiałe,podobnie
jakmotywującąjeteoriaidei(oczymchybanajgłośniejpisałNietzsche
wNarodzinachtragedii-aleiprzecieżwieluinnych).
Spórtychdwóchsposobówmyślenianaznaczanasząkulturęaż
doromantyzmuwłącznie-żywyjesttakżedziś.Jakiemaobecniezna-
czenie?SięgnijmydoTeoriiestetycznejAdorna.Wfragmencie,któryza
chwileprzytoczę,polemizujeonzWeberemiBenjaminem,apiszetak:
Wodczarowanymświecie,choćonniechcetegoprzedsobą
przyznać,faktsztukitoskandalon,poświataczaru,któregoonnie
toleruje.Jeżelijednaksztukanatoniebaczyiślepoustanawiasię
jakoczar
,towbrewwłasnemuroszczeniuoprawdędegraduje
sięwaktiluzjiiskuteczniepodkopujewłasnefundamenty9.
Adornopowiadazatem,żenObwinianiesztukiirracjonalnej,dającej
szczutkaregułomgryrozumunastawionegonapraktykę,oirracjonalizm
jestnaswójsposóbniemniejideologiczneniżirracjonalnośćoficjalnej
wiarywsztukę”10.Takotopowstajenaporiasztukimiędzycofaniem
siędodosłownejmagiilubcesjąimpulsumimetycznegonarzeczzre-
ifikowanejracjonalności”-ataaporiawyznaczasztucenprawojejdy-
namiki”
,gdyżnniemożna[jej]usunąć”
.Oznaczato,żenRacjonalistyczna
iirracjonalistycznateoriasztukizawodzą(…)wjednakowejmierze”11.
ZawodziteżBenjaminzeswąnantyteząmiędzydziełemauratycznym
imasoworeprodukowanym,którawimięswejdrastycznościzaniedbuje
dialektykęobydwutypów”12.Cozatempozostaje?Adornowyjaśnia:
Sztukęinspirujeto,żejejczar,rudymentfazymagicznej,
jakobezpośredniozmysłowaobecnośćjestnegowanyprzez
odczarowanieświata,chociażtegomomentuczaruniemożna
usunąć.Jedyniewnimmożeonazachowaćswójmimetyzm,on
zkoleizawdzięczaswojąprawdękrytyce,jakiejsamymswoim
istnieniempoddajeracjonalność,którasamadlasiebiestałasię
absolutem.Czarzatem,chęćbyciarzeczywistym,jestjużwisto-
cieoświeceniem:jegopozórodczarowujeodczarowanyświat.
Jesttotendialektycznyeter,wktórymdziśżyjesztuka(108)13.
9T.Adorno,Teoriaestetyczna,przeł.K.Krzemieniowa,Warszawa1994,s.108.
10Tamże,s.103.
11Tamże,s.101.
12Tamże,s.103.
13Tamże,s.108.
33
