Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nocnychfragmentówGondwanyiprzemieszczającychsięwkierunkupółnocnymku
EuropiewmezozoikuikenozoikuprzezoceanTetyda(jegopozostałościąjestdzisiejsze
MorzeŚródziemne).WstrukturzealpidówEuropywyróżniasiętrzygłównegałęzie.
ZachodniągałąźstanowiąAtlas,GóryBetyckie,SycyliaiApeniny.Gałąźpółnocną
tworząłukiAlpiKarpat,StaraPłanina,GóryPontyjskieiMałyKaukaz.Odtejgałęzi
odchodządwieodnogi:nazachodziePireneje,anawschodzieKaukaziGóryKrymskie.
TrzeciągałąźstanowiąDynarydy,PindosigórypołudniowejczęściAzjiMniejszej.
GłównegałęziealpidówEuropy(ryc.6)sąrozdzieloneprzezwydźwigniętema-
sywyśródgórskie,zbudowanezeskałprekambruipaleozoiku(np.Rodopy),lubza-
padliskaśródgórskie(np.zapadliskopanońskie).Naprzedpolupasmalpejskichciągną
sięzapadliskairowyprzedgórskie,wypełnionekenozoicznymiosadamiokruchowymi
pochodzącymizniszczeniawypiętrzanychłańcuchówgórskich.
Ryc.6.Głównegałęzieeuropejskichalpidów(wgJ.Debelmasa,1980,szkiczmodyfikowany),
strzałkiwskazująkierunkinasunięćpłaszczowinowych
Wstrefiezewnętrznejalpidówdominująskałyosadowe,wstrefiewewnętrznej
zaś-skałymetamorficzneimagmowe.DostrefyzewnętrznejnależąPireneje,helwe-
ckastrefaAlp,Karpaty,StaraPłanina,GóryKrymskie,Kaukaz;wstrefietejwystępują
hercyńskiemasywykrystaliczne,biorąceczasemudziałwbudowiepłaszczowin(m.in.
wAlpachiKarpatach)orazsilniesfałdowaneosadymezozoiczneipaleogeńskie(wa-
pienieidolomity,łupkiilasteikrzemionkowe,radiolaryty,flisz).Osadytesąnasunięte
wformiepłaszczowinnaprzedpole(Alpy,Karpaty)lubteżtylkowypiętrzoneitworzą-
cestromefałdyzniewielkimijedynienasunięciami(m.in.Pireneje,Kaukaz).Wstre-
fiewewnętrznejwystępująsilniesfałdowaneizmetamorfizowaneskałymezozoiczne
(główniełupkilśniąceiofiolity);wjejskładwchodzistrefapenińskaAlp,GóryApuse-
ni,GóryDynarskieiPindos.Włańcuchachalpidówznajdująsięteżstrefyzbudowane
zeskałwęglanowychosadzanychnablokachkrystalicznychwobrębieoceanuTetyda,
odsłaniającesięspodpłaszczowinwoknachtektonicznych(np.Engadyna,Wysokie
Taury,strefaaustryjskaAlp,strefakalabryjskawApeninach).
AlpidyEuropypowstaływkilkufazach.Najsilniejszeruchy,zktórymisązwiązane
metamorfizmimagmatyzm,przypadająnapóźnąkredęikenozoik.Głównewydźwig-
nięcieeuropejskichalpidównastąpiłouschyłkumiocenu,wpliocenieitrwadodziś.
21
