Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wpaleozoikudokratonuwschodnioeuropejskiegobyłyprzyłączaneblokiskorupy
kontynentalnej(terrany),powodującpowstawanieorogenuisłabszychdeformacjina
jegoprzedpolu.Nieprzesądzającroliruchówkaledońskich,możnaprzyjąć,żeporu-
chachwaryscyjskichnaobszarzePolskimożnabyłowyróżnićtrzystrefy(ryc.12A):
orogenwaryscyjski(jegofragmentemodsłaniającymsięnapowierzchnisądzisiaj
Sudety),przedpoleorogenuwaryscyjskiego(gdziezachodziłyruchywaryscyjskie,
leczniemiałycharakteruorogenicznego)ikratonprekambryjski.Zewnętrznaczęść
orogenuwaryscyjskiegonasuniętajestnakratonwschodnioeuropejski,natomiastprzed-
poleorogenuwaryscyjskiegonależydokratonuwschodnioeuropejskiego.Przedpoleto
sąsiadujebezpośrednioztradycyjniewydzielanąplatformąwschodnioeuropejską(także
znajdującąsięwobrębiekratonuwschodnioeuropejskiego).Napołudnieodtegoobsza-
ruznajdowałasiępółnocnaczęśćoceanuTetyda.
PodenudacjiorogenuwaryscyjskiegoijegoprzedpolanacałymobszarzePolski,
wobrębiejednegobasenusedymentacyjnego,powstawałylądoweimorskieosady
permsko-mezozoicznewjednakowymplaniestrukturalnym,tworzącepokrywęosa-
dowąmłodejistarejplatformy(J.Kutek,J.Głazek,1972).Dopieroinwersjabasenu
wwynikuruchówlaramijskich(najprawdopodobniejnaprzełomiekredyikenozoiku
iwewczesnympaleocenie)spowodowaławypiętrzenieobszaruipowstanierozległych
jednostektektonicznychokierunkuNW-SEwobrębiepokrywyplatformowej,zwane
jednostkamilaramijskimi.Jednostkitesązatem„nałożone”nastarszejednostkipod-
łożamłodejplatformy(ryc.12B).Erozja,którapotemnastąpiła,odsłoniładużefrag-
mentypodłożamłodejplatformy(Sudety,blokprzedsudecki,trzonpaleozoicznyGór
Świętokrzyskichiin.).Leżącezaśniezgodnienaskałachstarszychosadypaleogenu
ineogenu(odgórnegopaleocenu)majązupełnieinnyplanstrukturalny.
DalszyetapewolucjitektonicznejobszaruPolskijestzwiązanyzruchamialpej-
skimi.Wczasiekilkakrotnychfazruchówtektonicznychwkońcukredyiwkenozo-
ikupowstałapłaszczowinowastrukturaKarpat,apłaszczowinyKarpatzewnętrznych
zostaływkońcumiocenuostatecznienasuniętekupółnocy,nasztywnyobszarmłodej
platformy.NasuwaniesiępłaszczowinKarpatzewnętrznychkupółnocyspowodowało
powstanierowuprzedgórskiego,rozwiniętegonastrukturachlaramijskichiichpod-
łożu,wktórymosadzałysięmorskieosadymiocenuipliocenu.PłaszczowinyKarpat
zewnętrznychnasunęłysiępóźniejnaosadyrowuprzedgórskiego.ZatemsameKarpaty,
jakirówprzedgórski,są„nałożone”najednostkistarsze(ryc.12C).
SkaływchodzącedzisiajwskładKarpat,zarównowewnętrznych,jakizewnętrz-
nych,niepowstawaływgranicachgeograficznychPolski,lecznapołudnieodniej.Na
obszarzePolskiznalazłysiędopierowskutekdziałalnościruchówpłaszczowinowych.
Osadykarpackiegorowuprzedgórskiegoleżąnafragmentachjednosteklaramijskich
orazblokugórnośląskiegoiprzykrytesąnaprzeważającejczęściobszaruprzezjednost-
kipłaszczowinowe.Możnazatemuważać,żedzisiejszapołudniowagranicaplatformy
paleozoicznejprzebiegawzdłużpienińskiegopasaskałkowegoijestgłębokoukrytapod
strukturamiKarpatiosadamizapadliskaprzedkarpackiego.
OstatniopojawiłysięnowepropozycjeregionalizacjigeologicznejPolskiuwzględ-
niającejpiętrowośćjejbudowygeologicznej.Ostatnieznichprzedstawiliw2011r.
28
