Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrólZygmuntAugustpotwierdziłw1570r.przywilejDenontolerandis
Judaeis,rozszerzającgojeszczeozakazzamieszkiwaniaŻydówwodległości
mniejszejniżdwiemileodmiasta.Jednocześniezezwoliłimnahandel
iprzebywaniewmieściepodczassejmów.Odmomentuuzyskaniaprzez
WarszawęrangistolicyŻydzipozostającynausługachkrólamoglimieszkać
wmieścietylkowówczas,gdyprzebywałtudwór.Kolejnikrólowieelekcyjni
potwierdzaliprzywilejemieszczanwarszawskichwzględemŻydów.
RestrykcjeprawnenieodcięłyjednakŻydówodWarszawy.„Wbrewwszelkim
zakazom–stwierdzaJanStanisławBystroń–Żydziznajdowalizawszemożność
zajęciaizarobkuwWarszawie.Statutzroku1717stwierdza,żeuprawiająoni
handeldomokrążny,żeskupująstarzyznę,żesprzedajątandetęszytąpokątnie,
ito«nieprzepuszczającidniomniedzielnym»”(1977:80).Częśćmieszkałatam
bezzgodywładzlubzacichymichprzyzwoleniem,częśćosiedlałasię
wniezależnychodmiastajurydykach,korzystajączprotekcjiichwłaścicieli.Byli
teżtacy,którzycieszylisięopiekądworukrólewskiego.
Wroku1768sejmzniósłzakazosiedlaniasięŻydówwmiastachMazowsza,
aleutrzymałgowstosunkudoWarszawy.Wtedywprowadzonoteżtzw.opłatę
biletową,którązobowiązanibyliwnosićŻydziprzebywającywWarszawie
(1groszsrebrnyzapobytjednejosobyprzez5dni),cooznaczałofaktyczną
legalizacjępobytuzamożnychŻydówwmieścieiotwierałopoledonadużyć
iprzekupstwa.TakczyinaczejzakazosiedlaniasięŻydówwWarszawiebył
nagminniełamany,oczymnajlepiejświadczyczęstejegoponawianie.Owe
wygnaniaipowrotywpisywałysięwswoistymechanizmkorupcji,nakręcany
przezwładzemiejskie.OdsłaniagoFranciszekMaksymilianSobieszczański,
piszącoczasachStanisławaAugusta:„Jakdawniej,takizategopanowaniabył
ciągłyinieustannystarunekusunięciazmiastaijegookolicŻydów,którym
wszystkozłeprzypisywano,aktórzy[...]luboustawamiirozporządzeniamistąd
usuwani,zdołaliwWarszawieutrzymaćsięihandelsprawować.Procesa
teidekretamiaływprawdzietytułpublicznegodobramiasta,lecziprywatny
użytekprzynichzaniedbywanyniebył,albowiempozapadłymkażdymdekrecie
odebrawszymiastogrzywnyiodŻydów,żemieszkali,iodtych,żeimmieszkać
pozwalali,niezaniedbałoichrugowaćzokolicswoich.Leczpoupłynionym
niejakimczasiepatrzącprzezszparynapowracającychdosiebieŻydów
ipobłażającdawnemuichsposobowiżycia,gdywidziałoznacznąjużich
zgromadzonąliczbę,pozywałonanowotakŻydów,jakowłaścicieliiposesorów
domówokontrawencjąprzywilejówidekretów,azyskawszynowenanich
grzywny,znowuichrugowaćstarałosię,abyzpowtórzonegopowrotunowądla
procesowaniaichiobarczaniagrzywnamiznajdowałosposobność”(1974:86).
NiemogącwciążlegalniemieszkaćnalewymbrzeguWisły,Żydzizaczęli
corazliczniejprzybywaćnajejprawybrzeg.PragawXVIw.byłajeszcze
