Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
augsburskiego(św.Trójcy),apowybudowaniuw1900r.gmachuZachętyznalazł
sięnaprzeciwkoniego.Burżuazjażydowskamieszkaławięcwnajbardziej
ekskluzywnychmiejscachWarszawy.Zdecydowanawiększośćwarszawskich
ŻydówskupiałasięjednakwDzielnicyPółnocnej.Dostrzectammożnabyło
różneodcieniezamożności,aleprzedewszystkimubóstwo,biedęinędzę.Ototrzy
fragmentyliterackichportretówtamtychulic,miejsciludzi.
HenrykNagiel,autoropublikowanegow1888r.romansusensacyjno-
kryminalnegoTajemniceNalewek,kreśliobrazżydowskiejdzielnicy
nalewkowskiejlatsiedemdziesiątychXIXw.:„Nalewki,wrazzeswymi,żesiętak
wyrażę,dopływami:Franciszkańską,GęsiąiMuranowską,niesąpodobne
dożadnejzulicWarszawy.[...]Takiegotłumu,pędzącegonazabój,
gestykulującegoirozprawiającegogłośno,zaczepiającegosięwzajem,
obrabiającegointeresynatrotuarze,gorączkowego,nietracącegoanichwiliczasu,
nieznajdzież[sic!]nigdzieindziejwWarszawie.Przedrzećsięprzeztoludzkie
mrowieniepodobna!Środkiembiegnązgłośnymidzwonkamitramwaje,jadą
dorożki;turkocząciężkie,ładownewozy.Przytrotuarachwyładowujątowary.
Wszędzieruch.Niekiedyfalaludzka,nieznajdującdośćmiejscanachodniku,
wylewasięnaśrodekulicy.Asamedomy.Niespostrzeżesznanichanijednego
łokciawolnegomuru:wszędzieszyldy.Naparterzesklepy,napiętrachskłady
–itakdalej,ażdopoddasza.Wpodwórzurównieżsklepy[...].Domymają
specjalnycharakterifizjonomię.Brudneiobdarte,alepakowne.Kilkapodwórz,
całylabiryntoficyn,jakieśpochylonedomki,rodzajstajenek–towszystkomieści
kilkatysięcynierazosób.Takieolbrzymiedomy,małemiasteczka,mająodrębną
ludność”(1888:3-4).
StefanŻeromskiprowadzibohateraLudzibezdomnych,doktoraJudyma,
wokoliceul.KrochmalnejiCiepłejuschyłkuXIXw.:„Minąwszyogródiplac
zaŻelaznąBramą,byłusiebieiprzywitałnajściślejsząojczyznęswoją.Wąskimi
przejściami,pośródkramów,straganówisklepikówwszedłnaKrochmalną.Żar
słonecznyzalewałtenrynsztokwkształcieulicy.ZwąskiejszyimiędzyCiepłą
iplacemwydzielałsięfetorjakzcmentarza.Podawnemuroiłosiętammrowisko
żydowskie.Jakdawniejsiedziałanatrotuarzestara,schorzałaŻydówka
sprzedającagotowanybób,fasolę,grochiziarnadyni.Tuiówdziewłóczylisię
roznosicielewodysodowejznaczyniamiubokuiszklankamiwrękach.[…]
Zprawejilewejstronystałyotworemsklepiki,instytucjekończącesięniedaleko
odproga–jakszufladywyklejonepapierem.Nadrewnianychpółkachleżało
wtakimmagazyniezajakietrzyrublepapierosów,abliżejdrzwinęciły
przechodniagotowanejaja,wędzoneśledzie,czekoladawtabliczkach
iwponętnejformiecukierków,krajankasera,białamarchew,czosnek,cebula,
ciastka,rzodkiew,grochwstrączkach,kubłyzkoszernymiserdelkamiisłoje
zsokiemmalinowymdowody.[...]Okrokdalejrozwarteoknadawaływidzieć
