Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zGalicjąikresami,którewprawdziestworzyłopoważneproblemydlapolityki,
okazałosiębłogosławieństwemdlakulturyżydowskiej”(1992:97).Wyraźnym
tegodowodemjestwspanialerozwijającasięprasa,literatura,teatr,sztukipiękne,
szkolnictwo,prężneśrodowiskanaukowestworzonewWilnieiwWarszawieoraz
bogactworóżnychformżyciaspołecznego,narodowegoipolitycznegopolskich
Żydów.
WarszawaokresumiędzywojennegostałasięnajwiększymskupiskiemŻydów
wEuropieidrugim–poNowymJorku–naświecie.OdsetekŻydów
mieszkającychwstolicyodrodzonegopolatachzaborówpaństwabyłtakznaczny,
żeśmiałomożnapowtórzyćzaGabrieląZalewską,iżWarszawarozpoczynała
„swójniepodległybytjakomiastowzasadziedwunarodowe”(1996:48).
Wlistopadzie1918r.wmieściebyło320tys.Żydów,cowstosunkudoogółu
mieszkańcówstanowiłoponad42%.Wokresiemiędzywojennymobserwować
możnaspadekodsetkaludnościżydowskiej–donajniższegopoziomu29,1%
wroku1938–spowodowanywysokąemigracjąizmniejszaniemsięnapływu
Żydówdomiasta,przyutrzymującymsięjednocześniewysokimprzyroście
naturalnymidopływieludnościchrześcijańskiej.Równoleglewzrastałajednak
systematycznieliczbaŻydówmieszkającychwWarszawie–doblisko370tys.
w1938r.Tabela1ilustrujetenproces:zjednejstrony–stałyspadekodsetka
ludnościżydowskiej;zdrugiej–staływzrostliczbyżydowskichmieszkańców.
Tabela1.MieszkańcyWarszawywokresiemiędzywojennymŹródło:
Zalewska(1996:49-53)
UkształtowanajużterytorialnieipodwzględemzabudowyDzielnicaPółnocna,
nazywanateżnalewkowsko-muranowską,niebyławstaniepomieścićwciąż
wzrastającejliczbymieszkańców.Brakowałokapitałunabudownictwo
komunalne,starebudynkiniszczały,nieprzybywałonowych.Postępujące
przeludnienie,wysokiezagęszczeniemieszkańirozszerzającasięsferabiedy
–tozjawiskacharakterystycznedlatejczęściWarszawywcałymokresie
międzywojennym.Miarąpogłębiającejsięodrębnościtegoobszaru,więcej
–rosnącegopoczuciaobcości,wykluczeniaizagrożenia–jestjęzyk,wjakim
pisanoomiejscachzamieszkiwanychprzezwarszawskichŻydów.Groźną
egzotykęimrocznykolorytsygnalizujejużsamtytułgłośnychreportażyWandy
MelcerCzarnyląd–Warszawaz1936r.Niejednokrotnietędzielnicęokreślano
