Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Rozdział2.Geologicznepodstawygleboznawstwa
sięróżnerodzajemetamorfizmu,zktórychnajważniejszetometamorfizmdys-
lokacyjny,termiczny(kontaktowy),metasomatycznyiregionalny.
Metamorfizmdyslokacyjnyzachodziwwynikuoddziaływaniawysokiego
ciśnieniakierunkowego,tzw.stressu.Zachodziwpowierzchniowychstrefach
skorupyziemskiejiwiążesięzprzemieszczaniemmasskalnych,np.wczasie
ruchówgórotwórczych.Wwynikudziałaniametamorfizmudyslokacyjnegopo-
wstająskałyobudowiekierunkowej,takiejakłupkikrystaliczneorazmylonity.
Metamorfizmtermicznyzachodziwpobliżuintruzjimagmowejlubzbior-
nikamagmowego.Podwpływemwysokiejtemperaturynastępujeprzemiana
otaczającychskał,któretworzątzw.aureolękontaktowąoszerokościkilkume-
trówlubkilometrów.Wtensposóbpowstająnp.marmurykontaktoweoraz
skarny.
Metamorfizmmetasomatycznyzachodziwskutekchemicznegooddziały-
waniagorącychroztworówlubgazównapływającychpodciśnieniemzintruzji
magmowych.
Największeznaczeniemametamorfizmregionalny,któryrozwijasię
wnastępstwiepogrążeniadużychmasskalnychwgłębszestrefyskorupyziem-
skiej,gdziepodlegająonedziałaniuwysokiejtemperaturyiwysokiegociśnienia.
Metamorfozazachodziwstaniestałymlubzniewielkimtylkoudziałemfazy
ciekłejipolegaprzedewszystkimnazmianiestrukturyiteksturypierwotnej
skały.Częstotowarzyszytemuzmianaskładumineralogicznego,natomiast
składchemicznyskałnajczęściejnieulegazmianie.Głębokieprzeobrażanie,
zczęściowymprzetopieniemskały,nosimianoultrametamorfizmu.
Charakterskałymetamorficznejzależyodrodzajuskaływyjściowejoraz
zakresutemperaturyiciśnienia,wjakichzachodziprzeobrażanie.Wyróżniasię
trzystrefymetamorfizmuregionalnego,wktórychpowstająskałyróżniącesię
składemmineralogicznymibudową.
Strefagórna(Epi)charakteryzujesiędziałaniemdużychciśnieńkierunko-
wych(stressu),małegociśnieniahydrostatycznego(do270MPa)orazniską
temperaturą(do3000C).Stressdecydujeowykształceniuwyraźnejtekstury
łupkowej.Przyjmujesię,żestrefatasięgaśredniodogłębokości10km.
Strefapośrednia(Mezo)cechujesiędziałaniemsilnegostressu,dużego
ciśnieniahydrostatycznego(270-540MPa)iśredniowysokątemperaturą
(300-6000C).Następujewniejrekrystalizacjaskładnikówipowstająminerały
odużejgęstości,np.granaty.Tworzącesiętuskałyodznaczająsięteksturąbez-
ładną,gnejsowąlubgrubołupkową,podkreślonąrównoległymułożeniembla-
szekłyszczyków,słupkówamfiboliitp.Przyjmujesię,żestrefatasięgaśrednio
dogłębokości20km.
Strefadolna(Kata)charakteryzujesiędużymciśnieniemhydrostatycz-
nym(540-1000MPa)iwysokątemperaturą(500-10000C),ażdopowstania
fazpółpłynnych.Oddziaływaniestressujestnieznaczne.Powstającewtejstre-
fieskaływykazująnaogółteksturębezładną.Szacujesię,żestrefatawystępuje
średnionagłębokości20-30km.
