Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.5.Podstawymineralogii
33
odbardzodrobnychziarenwystępującychwiłach,dodużychodłamkówżwiro-
wych.Jestondominującymskładnikiemmateriaługlebowego.
Skalenie-sąglinokrzemianamipotasu,soduiwapnia.Dzielisięjenaskale-
niepotasoweiplagioklazy,czyliskaleniesodowo-wapniowe.Częstoużywanejest
określenieskaleniealkaliczne,doktórychzaliczasięskaleniepotasoweialbit.
Doskalenipotasowychnależąortoklazimikroklin.Obaminerałymają
wzórK[AlSi
3O
8],różniąsięnatomiastbudowąkrystalograficzną.Ortoklazjest
minerałemstosunkowotwardym(twardość6),ocharakterystycznymgrubota-
bliczkowympokrojuijasnymzabarwieniu(odbarwybiałejpoprzezkremową
doczerwonej).
Plagioklazystanowiąszeregizomorficznyminerałów,którewykazująpo-
dobnewłaściwościkrystalograficzne,leczróżniąsięskłademchemicznym.Sta-
nowiąonemieszaninęglinokrzemianusodu(albit)iwapnia(anortyt).
Zewzględunazawartośćalbitu(al)ianortytu(an)plagioklazydzielisięna:
albitNa[AlSi
oligoklaz
andezyn
labrador
bytownit
anortytCa[Al
3O
2Si
8]
2O
8]
90-100%(al)
oraz
0-10%(an)
70-90%(al)
oraz
10-30%(an)
50-70%(al)
oraz
30-50%(an)
30-50%(al)
oraz
50-70%(an)
10-30%(al)
oraz
70-90%(an)
01-0%(al)
oraz
90-100%(an)
Plagioklazyzasobnewalbitsąokreślanejakoplagioklazykwaśne(albit,oli-
goklaz,andezyn),azasobnewanortyt-jakoplagioklazyzasadowe(labrador,
bytownit,anortyt).
Skaleniesągłównymiminerałamiskałmagmowych,stanowiącczęstopo-
nad50%ichskładumineralogicznego.Napodstawieobecnościskalenipotaso-
wychiposzczególnychplagioklazówsąwyróżnianeklasysystematyczneskał
magmowych.Skaleniewystępująteżwwieluskałachmetamorficznychiosado-
wych.Należąonedominerałówbardziejodpornychnawietrzenieisąważnymi
składnikamimateriaługlebowego.Skaleniepotasowesąbardziejodpornena
wietrzenieodplagioklazów,zktórychnajszybciejulegajązniszczeniuplagiokla-
zyzasadowe.Ortoklazjestważnymźródłempotasuwglebie,awwynikuwie-
trzeniaplagioklazówglebywzbogacająsięwwapń.
Skaleniowce-sąmakroskopowobardzopodobnedoskaleni,alesąuboż-
szeodnichwkrzemionkę.NależytuleucytK[AlSi
2O
6]inefelinKNa
3[AlSiO
4]
4.
Sąważnągrupąminerałówskałotwórczychwystępującychwskałachmagmo-
wychniedosyconychkrzemionką.Bardzołatwoulegająwietrzeniu,niesązatem
spotykanewzwietrzelinachiglebach.
Łyszczyki(miki)-wyróżniająsięcharakterystycznymblaszkowympokro-
jem(fot.2.9),aichnajważniejszymiprzedstawicielamisą:
–muskowit:uwodnionyglinokrzemianKiAl(bezbarwnyiprzeźroczysty),
–serycyt:drobnołuseczkowaodmianamuskowitu,
–biotyt:uwodnionyglinokrzemianK,Mg,FeiMn(obarwieczarnej).
