Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.5.Podstawymineralogii
39
wiskonazywasięsorpcjąwymienną.Ogólnaliczbakationów,jakąminerały
ilastemogązatrzymaćlubwymienićześrodowiskiem,jestnazywanapojemno-
ściąsorpcyjnąwstosunkudokationów.Wzależnościodtypuminerałuwaha
sięonaodkilkudo200cmol(+)kg-1.Zdolnościsorpcyjneminerałówilastych
wstosunkudoanionówsąznaczniemniejsze.Przyjmujesię,żesorpcjaanionów
najczęściejjestzwiązanazpowstałymidefektamisiecikrystalicznej(zerwane
wiązaniagrupOH)idotyczytylkodużychanionów,np.fosforanowego,arsenia-
nowegolubboranowego.
Częstącechąbudowyminerałówilastychjesttzw.politypia,czylizdolność
dotworzeniastrukturzbudowanychzróżnychpakietów.Minerałyilastedzieli
sięnanastępującegrupy,opierającsięnaróżnicachwbudowiestrukturalnej
oraznapodstawiezmiennychwłaściwościigenezy:
–kandyty(grupakaolinitu),
–hydromiki(grupaillitu),
–smektyty(grupamontmorillonitu),
–grupawermikulitu,
–grupachlorytu.
Kandyty(grupakaolinitu)
Głównymprzedstawicielemtejgrupyjestkaolinit,obokktóregoznanesą
jeszcze:dikit,nakryt,haloizyt.Kandytysąminerałami,którychstruktura
składasięzpakietówdwuwarstwowych1:1owzorzekrystalochemicznym
Al
4[(OH)
8Si
4O
10].Grubośćpakietuwynosiokoło0,71nmijesttowartośćsłu-
żącadoidentyfikacjirentgenowskiejkaolinitu.Pakietysąpowiązanemiędzy
sobąmocnymiwiązaniamiwodorowymipochodzącymiodatomówtlenuigrup
OH,copowoduje,żeprzestrzeniemiędzypakietoweniesądostępnedlakatio-
nów.Strukturakandytówjestwięcbardzostabilnainieulegałatwozmianom
podwpływemczynnikówzewnętrznych.Jejdekompozycjanastępujedopiero
wtemperaturzeokoło5500C.ZpowodumałejliczbypodstawieńAl3+zaSi4+
pakietykandytówzachowująznacznąneutralnośćelektrostatyczną,akationy
wymiennemogąbyćzatrzymywanetylkonakrawędziach,wmiejscachzerwa-
nychwiązań.Znajdujetoodzwierciedleniewichsłabychzdolnościachsorpcyj-
nych.Pojemnośćsorpcyjnakaolinituzreguływynosikilkacmol(+)okg-1inie
przekracza15cmol(+)okg-1.
Kryształykaolinitumająnajwiększerozmiaryspośródminerałówilastych,
aleitakwielkośćkrystalitówrzadkoprzekracza10pm.Możnajezidentyfiko-
waćwdużychpowiększeniachpodmikroskopemelektronowym.Kryształykao-
linitumająformępłaskichpłytekopokrojupseudoheksagonalnym(fot.2.10).
Częstospotykanesącharakterystycznerobaczkoweagregatyutworzonezwielu
sekwencjikrystalitówkaolinitu.
Kaolinitpowstajenaogółwwynikuwietrzeniahydrolitycznegokwaśnych
skałmagmowych.Wefekcieróżnorodnychprocesówzachodzącychnapo-
wierzchniZiemipodlegaszerokiejdystrybucji,przezcojestpowszechnym
