Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teorieglobalizacjijakoprzykładbrakujednoznacznościwspółczesnychprocesówzmiany
byłareligia,aszczególnieróżneświatopoglądyirozbieżnesystemywartości.Koniec
wiekucorazbardziejsprzyjałpowstaniuświatowegosystemu,zjawiskukompresjioraz
powstaniuglobalnejświadomości,którastałasiępodstawowymskładnikiemsystemu.
Kulturoweróżnicewcalesięniezmniejszyły,akonfliktywdalszymciągusąpotrzeb-
nymelementemskładowymsystemu.Wartowspomnieć,żenienastąpiłatakżetrwała
zgodacodotego,jakamabyćostatecznastrukturasystemu74.
Dążącdouchwyceniaobrazuzmianpodwpływemglobalizacji,R.Robertson
przedstawiłw1992rokuczteryrodzajewyobrażeńnatematświatowegoładu(world
images)75.Podstawąprzedstawieniatakichtypologiijestwzrastającarefleksyjnośćdo
światajakocałości.Wpierwszejwizji–GlobalGemeinschaftI–światskładasię
zwieluzamkniętych,odgraniczonychodsiebierelatywniewspólnot,któresąrówne
alboułożonehierarchicznie,znielicznymiprzewodzącymiwspólnotami.Tospojrzenie
pokazujenegatywnekonsekwencjeglobalizacji,wyrażającesięwdążeniuniektórych
wspólnotdoodgrodzeniasięodświataizamknięcianadziałaniaotoczenia.Wtejwer-
sjimogąsiępojawićnietylkoruchyantyglobalizmu,aletakżestanowiskaodwołujące
siędorelatywizmukulturowego(wszystkiewspólnotysącenneirówne),awskrajnej
postaci–dofundamentalizmu.
Wdrugiejwizji–GlobalGemeinschaftII–światjestglobalnąwspólnotą,aglo-
balnyładmożebyćutrzymanytylkowtejwspólnocie.Istnienie„globalnejwioski”
pociągazasobąuniformizacjęwartościikultury.Wtymujęciumożemymówićza-
równooscentralizowaniu(mamywtedydoczynieniazkolektywnąświadomością),
jakiozdecentralizowaniu(występujewtedypluralizmświadomości).Wizjatama
charakterbardziejpostulatywnyniżopisowywzględemwspółczesnejrzeczywistości.
Światjestrzeczywistościąpotencjalną,któraprzezglobalnąświadomośćmaszansęsię
urzeczywistnić.WwersjiscentralizowanejprzykłademjestKościółkatolicki,wzde-
centralizowanej–ruchypacyfistyczneczyideologiaekofeminizmu.
Wtrzeciejwizji–GlobalGemeinschaftI–naładświatowyskładasiękilkadziesiąt
oddzielonychodsiebie,otwartychzbiorowości,wspólnotrównychbądźhierarchicz-
nychpodwzględemstosowanychprzeznierozwiązańinstytucjonalnychikulturo-
wych.Dochodzimiędzynimidowymianyekonomicznej,kulturowejipolitycznej,co
pozwalanaistnieniepaństwa,wtymtakżenarodowego.Równośćumożliwiaowocną
współpracęwszystkichwymienionychpodmiotów,podczasgdyhierarchiapociągaza
sobąnietylkomożliwość,alerealnośćnarzuceniahegemoniijednychpaństwnadin-
nymiwimięetnocenentyzmu.Widaćtoszczególniedzisiaj,gdymamydoczynienia
zhegemoniąkulturyamerykańskiejnadinnymikulturami.
Ostatnia,czwartawizjaR.Robertsona–GlobalGemeinschaftII–zakładaistnienie
federalistycznychwizjiświatowegoporządku.Zadaniemfederalizmujestrozwiązanie
problemubrakuglobalności.Systemcechujedalekoposuniętypluralizm,prowadzą-
cydosprzecznościikonfliktów.Narodowepaństwastanowiągłównyczynnikde-
stabilizacji.Państwoponadnarodowe,zeświatowymrządem,mabyćrozwiązaniem
74K.Gilarek,dz.cyt.,s.92,93.
75R.Robertson,Globality:GlobalCulture,andImagesofWorldOrder[w:]H.Haferkamp,N.Smel-
ser(red.),ChangeandModernity,Berkeley1992,s.395–411;R.Robertson,Globalization.Social
TheoryandGlobalCulture,London–NewDelhi1992,s.61–82.
41
