Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Rozdział1
samostanowieniaMłodejRepublikijejtwórcy,zwaniOjcamiZałożycielami,
wierzyli,żeStanyZjednoczonebędąpotęgą,ponieważsąunikatoweiprede-
stynowanedoodgrywanianadzwyczajnejrolinaświecie.Mitamerykańskiej
wyjątkowościmaswojekorzeniew1630rokuizwiązanyjestzprzemówie-
niemJ.WinthropawygłoszonymzestatkuArbelladokolonistów,wktórym
purytaninzawarłwizjębudowyzwoliboskiejmiastanawzgórzu.Jakwskazuje
P.Frankowskialegoriamiastanawzgórzuzapowiadapowstaniepotężnych
StanówZjednoczonychbędącychczęściąboskiegoplanu5.StanyZjednoczone
skutecznieutrwalająmitycznośćswojegopaństwa–demokratycznego,prawo-
rządnego,nowoczesnego,wyjątkowego.Amerykawświadomościwielujawi
sięjakoziemiaobiecana,naktórąprzeniesionoesencjęzachodniejcywilizacji
ipołączonozwielkimodkrywaniemludzkichmożliwości6.Naideęamery-
kańskiejwyjątkowościogromnywpływmiałaprzeszłośćkolonialna.Wówczas
bowiemzrodziłosięprzekonanie,żewartościprezentowaneprzeztzw.Nowy
Światsąunikatowe,moralniewyższe,niżtewystępującenaStarymKonty-
nencie.Amerykaniewierzyli,jakpisze,H.Melville,żesąIzraelitaminaszych
czasów(ł)narodemwybranym(ł)jesteśmypionieramiświata,przedniąstrażą
wysłanąnanieznanądziczbyprzetrzećszlakdoNowegoŚwiata,któryjestnasz.
(ł)Bógirodzajludzkioczekująwielkichrzeczyodnaszejrasyiwielkierzeczy
czujemywnaszychduchach(ł)7.Wokresiekolonialnympowstałowmło-
dejAmeryceprzekonanieopotrzebiespełnienianaświeciemisji(niemalże
zwoliboskiej),celemktórejbędzieprzywracanienaświeciedemokracji
iwolności.
Obokdoświadczeńhistorycznych,niebagatelneznaczeniedlakonstruk-
cjimituamerykańskiejwyjątkowościmiałodziedzictwoateńskieirzymskie.
StanyZjednoczone,takjakstarożytnyRzym,powstałybyrządzić,ajakAteny,
byinspirować8.Głównymorędownikiemideiwyjątkowościbył28prezydent
StanówZjednoczonychAmeryki–WoodrowWilson,zdaniemktóregoUSA
miałydospełnienianaświeciespecjalnąmisję.Ameryka,zdaniemprezydenta,
jestbastionemwolności,demokracjiirówności(ł)powstała,abyludzkośćbyła
wolna9.
5P
.Frankowski,HegemoniaStanówZjednoczonychAmerykiwwarunkachturbulencji,
WydawnictwoAdamMarszałek,Toruń2006,s.57.
6J.Garrison,Amerykajakoimperium.Przywódcyświataczybandyckapotęga?,Wydaw-
nictwovonborowiecky,Warszawa2005,s.70.
7Cyt.za:P
.Frankowski,HegemoniaStanówZjednoczonychAmerykiwwarunkachturbu-
lencji,dz.cyt.,s.57.
8Szerzejnatentematzob.:J.Garrison,Amerykajakoimperium.Przywódcyświataczy
bandyckapotęga,dz.cyt.,s.100.
9Za:J.Kiwerska,ŚwiatoweprzywództwoUSA,„PrzeglądZachodni”,2003,nr3,s.4.
