Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
WKRĘGUROZWAŻAŃMETAESTETYCZNYCH
NapoczątkuXXw.estetycycorazwięcejuwagipoświęcająmetodo-
logicznymtrudnościomswejdyscyplinyizaczynająustosunkowywaćsię
dowątpliwościizastrzeżeńzgłoszonychwobecjejstatusunaukowego
isensownościjejuprawiania.Wzwiązkuztymnaodnotowaniezasługują
koncepcjeMaxaDessoira(AestheticundallgemeineKunstwissenchaft,
1906)iEmilaUtitza(GrundelegungderallgemeinemKunstwissenchaft,
1914),którenieprzestałybyćaktualneiwciążznajdująnowychzwolen-
nikówwśródestetyków.Teoretycycizaproponowaliodróżnieniemiędzy
estetykąaogólnąnaukąosztuce.Podkreślali,żezakresytychdwóchdys-
cyplinkrzyżująsię,leczniepokrywająsię:funkcjeiwartościsztukinie
sprowadzająsiędoestetycznych,awaloramiestetycznymisąobdarzone
nietylkodziełasztuki,leczrównieżzjawiskanaturalneipozaartystyczne
produktyczłowieka.Uważalitakże,żeogólnanaukaosztuceróżnisiępod
względemmetodologicznymodestetykiipowinnasięprzekształcić
wsamodzielnąnaukęniebędącądziałemfilozofii,takjakestetyka.Zresztą
estetyka,koncentrującsięnadoświadczeniuestetycznymiwartościach
estetycznych,powinnatakżewykroczyćpozagranicefilozofiiiwznacz-
niewiększymstopniuniżdotądkorzystaćzbadańinnychnauk,wszcze-
gólnościzaśpsychologiiisocjologii.
Pierwszymestetykiem,którynietylkousystematyzowałobiekcje
wysuwanewobecestetyki,leczrównieżpodjąłpróbęichodparcia,byłpro-
fesoruniwersytetuwCambridgeEdwardBullough.Uczyniłtowroku1907
wswychwykładachdlastudentówCambridgeopublikowanychwtymże
rokupt.TheModernConceptionofAesthetics.Uwagikrytycznezgłaszane
wobecestetykipodzieliłBulloughnaobiekcjepopularneiteoretyczne.
Wskrócieobiekcjeoburodzajówmożnasprowadzićdonastępujących:
1)próbystworzeniateoriizjawisktakindywidualnych,względ-
nych,subiektywnychizmiennych,jakpiękno,efektyestetyczne
izwiązaneznimiprzyjemnościinieprzyjemności(pleasureanddis-
pleasure)sądaremneijałowe(futile).Zjawisktychniedasięzracjo-
nalizowaćizwerbalizować,możnajetylkodoświadczać;
2)definicjepięknaiinnychzjawiskestetycznychsązbyt
abstrakcyjneiogólnikowe,iwzwiązkuztymsącałkowiciebezuży-
teczne(useless),praktycznienikomuniepotrzebne.Onenikomunie
pomagająrozkoszowaćsiępięknemisztuką;
