Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
I.Powstaniedialektyki
narastaniaiprzemian,filozofiaMarksamożebyćzrozumiałazarówno
wswojejhistorycznejjednorazowości,jakwswoichtrwałychwartościach.
Wciąguostatniegopółwieczawieluhistorykówmarksizmuzasłużyłosię
badaniemkwestii,którepostawiłaprzedMarksemklasycznafilozofianie-
miecka,anaktóremarksizmbyłnowąodpowiedzią.Alerównieżklasyczna
niemieckafilozofia-odKantadoHegla-byłapróbąszukanianowychform
pojęciowychdlawysłowieniapytańodwiecznych;onasamaniejestteżbez
takiejrelatywizacjizrozumiała,chociażzpewnościącałajejtreśćniedasię
rozpuścićwźródłowych,odwiecznychpytaniach;historiafilozofiiprzesta-
łabyistnieć,gdybytakieredukcjebyłymożliwe,każdaformacjafilozoficzna
zostałabypozbawionaswejswoistościizwiązkuzwłasnąepoką.Refleksja
historyczno-filozoficznamusikorzystaćzdwóchograniczającychsięwza-
jemreguł:jednakażerozumiećistotnepytaniakażdegofilozofajakowa-
riantytejsamejinteresownościumysłuludzkiego,zwróconekutymsamym,
nieodmiennymokolicznościomżycia,jakiespotykanaszrozum;drugaza-
lecatroszczyćsięouchwyceniemaksimumhistorycznejswoistościkażdej
formacjiumysłowejbadanejczykażdegofaktuhistoryczno-filozoficznego,
opisaćnajdokładniejjegowięzizniepowtarzalnąsytuacjątejepoki,która
filozofawydałaiktórąonsamwspółtworzył.Łącznetrzymaniesięobutych
regułjestzadaniemkłopotliwym,bochociażwiemy,żemusząoneogra-
niczaćsięwzajem,niepotrafimywyraźnieprawidełtegoograniczaniasfor-
mułowaćiwrefleksjihistorycznejzdanijesteśmynieraznachwiejnąin-
tuicję.Jakkolwiekwięcobieteregułydalekiesąodniezawodnościczy
jednoznacznościtakiej,jakąmająprzepisykonstruowaniaeksperymentu
przyrodniczegoalbozasadyidentyfikacjidokumentów,sąonepożyteczne
itworząnajogólniejsząwskazówkęorientacyjną,którapozwalazapobiec
przynajmniejdwómskrajnymformomhistorycznegonihilizmu.Jednapo-
leganaprogramowejredukcjiwszelkiegowysiłkufilozoficznegodojedno-
stajnieponawianych,zawszetychsamychpytań-przezcounicestwiapa-
noramęewolucjikulturalnejczłowiekaizgołatęewolucjęunieważnia.
DrugaDpoprzestajenamaksymalnymuchwyceniuswoistychosobliwości
każdegobadanegozjawiska(czychoćbyepokikulturalnej),zakładając,bez-
pośrednioalboimplicite,żeistotnejesttylkoto,cotworzyniepowtarzalne
jednorazowecałościdziejowe,wewnątrzktórychkażdyszczegółchoćbybył
niewątpliwympowtórzeniemjużdawniejpowstałychpomysłówzrozumia-
łysięstajenanowoprzezodniesieniedoowejcałościjednorazowejisens
jegojestdoniejwłaśniebezresztyzrelatywizowany.Takiezałożenieher-
meneutycznemusitakże,wskutkachswoich,uchodzićzarodzajhistorycz-
