Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
I.Pierwszafazamarksizmusowieckiego.Początkistalinizmu
nadal.SłowosamoużywanebywapowszechniepozaZwiązkiemRadziec-
kim,nawetwśródkomunistów.Zarównoortodoksalni,jakkrytycznikomu-
niściograniczająjednakpojęciestalinizmudoepokijednoosobowejtyranii,
tojestodpoczątkulat30-tychdośmierciwodzaw1953roku,zaśDbłędy”
tejepokiprzypisująnietylezłemucharakterowiStalina,coraczejpożało-
waniagodnymokolicznościomhistorycznym,naktóreniktniemógłpora-
dzić:zacofanieprzemysłoweikulturalneRosjiporewolucyjnej,upadek
nadzieinarewolucjęeuropejską,zagrożeniezewnętrznepaństwasowiec-
kiego,wyczerpaniepolitycznepoepocewojnydomowej(tosamozresztą
podająniezmiennietrockiści,gdywyjaśniajądegeneracjęporewolucyjnej
władzywRosji).
Ci,zkolei,którzyniesązobowiązanidoobronysystemusowieckiego,
leninizmualbojakichkolwiekmarksistowskichschematówhistorycznych,
uważająprzeważniestalinizmzastosunkowospójnysystem,obejmujący
łączniegospodarkę,metodyrządzeniaiideologię;system,którydziałałna
ogółwzgodziezeswoimicelamiiniepopełniałwielubłędówzpunktu
widzeniatychcelów.Nadaljednak,przytakimzałożeniu,możnaspierać
sięcodotego,czyiwjakimznaczeniustalinizmbyłDhistorycznie
nieuchronny”,tojestczygłównecechyekonomicznego,politycznego
iideologicznegożyciaRosjisowieckiejukształtowałysięwprzedstalinow-
skiejepoce,zaśstalinizmwpełnirozwiniętybyłtylkokontynuacjąlenini-
zmu.Rozważasięnadtopytanie,wjakimsensieiwjakichrozmiarachowe
głównecechysowieckiejstrukturyspołecznej,ekonomicznejiideologicz-
nejprzetrwałydodniadzisiejszego.
Spóroto,czysłowoDstalinizm”stosowaćtylkodoostatniegoćwierć-
wieczażyciawodza,czyteżraczejdlaoznaczeniapewnegosystemupoli-
tycznego,którypodziśdzieńprosperuje,niemawiększegoznaczenia
imożeuchodzićzasprawęwerbalną.Niejestnatomiastsprawąwerbalną
pytanie,czypodstawoweosobliwościsystemu,któryzaczasówStalina
ipodjegoprzewodnictwemsięukształtował,doznałyzmianywciąguostat-
nichdwudziestulat,czyteżtrwająnadal,oraz-któremianowiciecechy
uważaćtrzebazapodstawowe.
Wieluautorówpiszącychnatetematy(wśródnichpiszącyniniejsze)
jestzdania,żesystemsowiecki,ukształtowanyzarządówStalinabyłkonty-
nuacjąleninizmuiżepaństwo,któremuLenindałpolityczneiideowe
podwaliny,niemogłobyłoutrzymaćsięinaczejaniżeliwstalinowskiej
formie;nadto,żeto,cosięnazywaDstalinizmem”(wsensiewąskim,tj.
systemrządzeniado1953),wżadnymistotnympunkcieniezostało
