Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GNIAZDO/RODZIMOWIERSTWO
Turzłotorogi
Perłazezbiorupieśni
ZorianaDołęgiChodakowskiego
GrzegorzAntosik
Równo200lattemuAdamCzarnocki,lepiejznany
podpseudonimemZorianDołęgaChodakowski,ogłosił
swójmanifestpt.BOSławiańszczyźnieprzedchrześci-
jaństwem”.Wroku1818stawianetampostulatypodjęcia
szerokozakrojonychbadańnadjęzykiem,folklorem
iobrzędowościąSłowianniebyłycałkowicienowe.
Nowościąjednakbyłorealizowanewtedyodczterech
latprzezChodakowskiegoprzedsięwzięciewędrówki
pochłopskichzagrodach,którezaowocowałozbiorem
około2tysięcypieśni.Wśródnichznajdowałsię
prawdziwyrarytasdocenianypodziśdzieńprzezuni-
wersyteckichfolklorystów-jedynawswoimrodzaju,
zawierającawymownearchaicznecechypolskakolęda
ozłotorogimturze.
RozprawaBOSławiańszczyźnie...”niewymieniasamej
kolędy;dajejedynieznaćofascynacjiChodakowskiego
pieśniamiludowymi,wktórychdostrzegłkluczdo
odtworzeniamitówzzamierzchłejpogańskiejprze-
szłości.Nieznaczytojednak,żepionierfolklorystyki
niezwróciłjużwtedyuwaginajejszczególność.Pełny
tekstkolędyoincipicieBAcyje,cyjetonowesiedle?”
zamieściłwszakwliściedoLudwikaKropińskiego
wstyczniu1818r.Mniejwięcejwtymsamymczasie
informowałoniejrównieżJerzegoSamuelaBandtkiego
iAdamaCzartoryskiego.Drukowanąwersjęzamiesz-
czalinajprzedniejsizbieraczefolkloru,jakOskarKolberg
iZygmuntGloger.Niezabrakłojejrównieżwzbiorze
polskichpieśniChodakowskiegopt.BŚpiewysławiań-
skiepodstrzechąwiejskązebrane”(nr131)ogłoszo-
nympóźno,bodopierow1973r.
Chodakowski
wykazywał
pewną
skrupulatność
wswychzapiskach,którejniestetyczęstobrakowało
jegonaśladowcom.Dziękitemuwiemydokładniekto,
gdzieikiedykolędęmuzaintonował-kolędnicy
10
wNowymMieścieKorczynie(obecnieNowyKorczyn,
woj.świętokrzyskie)naBożeNarodzenie1817r.
Tekstkolędyzawierawieletajemnic,którezanimspró-
bujemyrozwikłać,należywpierwprzytoczyćwcałości:
Acyje,cyjetonowesiedle?
Wtymnowymsiedlukomnateczka.
Wtejkomnateczcejestdwieokieneczce.
Zatymiokieneckamikrasnapani
izpannami.
Wyszłasobieprzedganacek
iwyjrzaławscyrepole,
wscyrepole,napodole.
Izobacyłazwierzatura,
zwierzatura,cozłoterożkima.
Izawołałanasłużkowswoich:
„Służkowie,wstańcie!
Konisiodłajcie!
Będzieciegonićzwierzatura,
zwierzatura,cozłoterożkima”.
Służkowiewstają,
konisiodłają.
Idogonilizwierzatura,
zwierzatura,cozłoterożkima.
„Gdzieżtegoturapodziejemy?
Złoterożkimupozbijamy,
wkomnateczcepowbijamy;
wkomnateczce,weścianeczce.
Cóżnatychrożkachwieszaćbędziemy?
Rysie,sobole,przepysznestroje,
nahajeczkęiszabeleczkę.
JejMościpioseneczkę,
anamkolędeczkę.”
