Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Przedmowa
itymmniejszajestilośćsamegoprawa.Centralizacjapaństwaiau-
tokratycznytrybpodejmowaniadecyzjipaństwowychsprzyjająmię-
dzyinnymizwiększaniusięilościprawa,decentralizacjanatomiast
—zmniejszaniu.Wszystkiewogólezjawiska,którepowodująwięk-
szezorganizowaniespołeczne(lecznieintegrację),takiejakwojny,
kataklizmy,klęskiżywiołoweczyintensywnekontaktyzagraniczne,
przyczyniająsiędowzrostuilościprawaijegowiększejsurowości.
Notabene,historiacentralizacjiwładzyściślekorespondujezhisto-
riąkaryśmierci.Współcześnieobietedomenyzaczynająsięstawać
prehistorią.
Prawoniejestjednaklitylkokwintesencjąikrystalizacjądo-
świadczeniazbiorowego.Nietylkowyrażaspołecznewartościinie
tylkojestbarometremrespektudlatychwartości.Prawostanowirów-
nieżpotężnenarzędzieoddziaływanianapsychikęludzi,ichdziała-
niaisposóbkształtowaniastosunkówwzajemnych.Najkrócejujmu-
jąctęfunkcjęprawa,należypowiedzieć,żenadaljestono(izapewne
długojeszczebędzie)instrumentemsprawowaniawładzy.Bywawięc
wykorzystywanedlawąskopraktycznychlubegoistycznychcelów
grupylubwarstwysprawującejwładzę.Jaktolapidarniewyraził
Montesquieu:„Możnanieśćzgubęposługującsięprawem,takjak
możnaczynićtoużywającszabli”.
Choćrozumieniegodnościprawajakoszczególnejjegosiłybywa
wpewnychwarunkachuzasadnione,towwiększościkontekstówte
dwapojęciasąprzeciwstawiane.Takteżnależyjewtejksiążceodczy-
tywać.Siłaczyteżmocprawajestkojarzonazpresją,dominacją,łama-
niemoporu.Godnośćnatomiastzeszczególnymdostojeństwem.Do-
stojeństwoniemożesobiepozwolićnasięganiepośrodkiprzemocy
aniteżnagestylekceważenia.Prawo,któreskłaniadoczynieniado-
bra,urzeczywistniatymsamym—wedlesłówLeonaPetrażyckiego
—„wielkiideałwszechludzkiejmiłości”.Cnotamiłościnakazująca
kochaćdrugiegoczłowiekapoprostudlatego,żejestczłowiekiem,
iodpłacaćmudobremzazło,jeślitakowezdarzymusiępopełnić,
wtedystajesięcnotąspołeczną,kiedyzyskujemocgłównejzasady
normatywnejdziałańludzkich.Związekideałumiłościzprawempo-
