Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
cymprogresywniemyślącymwłaścicielom,umiejącymtworzyćnowykapitał.Ale
byłtakżesystememskłonnymdogenerowanianiestabilności,narażonymnakry-
zysyfinansoweiniegwarantującymbezpieczeństwazatrudnienia.Tadialektyczna
naturakapitalizmuwciąguXIXiXXwiekuwciążosobieprzypominała.Każda
zgłównychfazrozwojowychkapitalizmuwytwarzaławłasne,charakterystyczne
rodzajemiejskichformżyciaiproblemówspołeczeństw.Każdawiązałasięteżze
swoistymirodzajamiefektówprzestrzennych.
Począwszyodlat60.XXwieku,systemprodukcjizacząłsięradykalniezmie-
niać.Dobiegałakońcaerabezwzględnejsupremacjiprzemysłunarzeczrosnącejroli
wwytwarzaniudochodunarodowegousługinauki.Tradycyjneokręgiprzemysłowe,
zarównoteopartenazasobachsurowcowych,jakiteodnichniezależne,traciły
znaczenie.Aktywnośćgospodarczazaczęłaodtądprzybieraćpostaćglobalnego
operowaniakapitałuitransnarodowychkoncernówlubkonsorcjówprodukcyjnych,
niezależnegooduwarunkowańterytorialnychlublokalnych.Przemysłwkrajach
najwyżejuprzemysłowionych,dostarczającydotądwiększośćdochoduigwa-
rantującymiejscapracy,wposzukiwaniuoszczędnościzacząłsięprzenosićdo
rozwijającychsiędziękitemuszybkokrajówDalekiegoWschodu(Chin,Wietnamu
czyIndii)orazAmerykiŁacińskiej.Nazwanotoeufemicznienowympodziałem
pracywskalimiędzynarodowej(NIDL1NewInternationalDivisionofLabour).
Produkcjaisiłaroboczawtychodległychkrajachiregionachbyłaznacznietańsza,
akosztywytwarzanianiezależneodtzw.pozapłacowychobciążeńinienarażone
naroszczeniazwiązkówzawodowych(Amin,Thrift,1994).Pomiędzylatami
195011990udziałtradycyjnychbranżprzemysłuwgospodarkachkrajównaj-
wyżejrozwiniętychzmniejszyłsięz95%do77%,natomiastwrozwijającychsię
gospodarkach1beneficjentachnowegopodziałupracy1wzrósłz5%do23%
(Scott,1988).
Zmianytedobrzeujmujeteoriaprzejściaoderynfordyzmu”(nazwiskaame-
rykańskiegotwórcyprzemysłusamochodowegoużytotuwrolisymbolumasowej
produkcjiisposobujejorganizacji,poddanejreżimowiwymoguakumulacji
isurowymregulacjom)donowejfazynpostfordyzmu”.Zmianamakroekono-
micznychuwarunkowańprodukcjiwlatach70.XXwieku,nagłykryzysnaftowy
ibędącajegonastępstwemdługotrwałarecesjagospodarki,anastępniezałamanie
sięstabilnego,ogólnoświatowegosystemufinansowegowymusiłyzastąpienie
masowychformorganizacjiprodukcjiprzezbardziejindywidualneielastyczne.To
nowe,postfordystycznestadiumwrozwojukapitalizmuodlat80.XXwiekubyło
odpowiedziąnazindywidualizowaną,zmieniającąsięzgodniezupodobaniami
konsumpcjęiwiązałosięzmalejącymzapotrzebowaniemnamasowowytwarzane
Miastowbadaniach
ipowtarzaneseryjniedobrakonsumpcyjne.
Aktualnafazakapitalizmutakróżnisięodklasycznegokapitalizmuprzemy-
słowego,jaktenodkapitalizmukupieckiegoipoprzedzającegogoniewolnictwa
(Moulier-Boutang,2011).Wśródbadaczyniemajednakzgodycodoistotytej
odmiennościaninawetcodojejnazwy.Dlaodróżnieniaodwcześniejszejfazy
przemysłowejwspółczesnespołeczeństwoigospodarkanazywanesąpostindu-
22
strialnymi,poprzemysłowymialbousługowymi,tojesttakimi,wktórychnaj-
