Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.GóryStołowe
MarekZgorzelski
GóryStołowenależądoSudetówŚrodkowych.Mająprzebiegrównoleżnikowy.
WystępująnaprzygranicznychterytoriachCzech(gdziezostałynazwane
BromowskimiŚcianami)orazPolski.Wobrębienaszegokrajuznajdujesięich
północno-zachodnifragment(wKotlinieKamiennejGóry)orazdługanaok.18km
iszerokanaok.5km,najbardziejznanaczęśćpołudniowo-wschodnia.
ObszartenjestodpółnocyograniczonyObniżeniemRadkowskim,zaktórym
znajdująsięWzgórzaŚcinawskie,odzachoduKotlinąKłodzką,aodpołudnia
ObniżeniemDusznickimorazWzgórzamiLewińskimiopadającymidalejnapołudnie
doObniżeniaKudowy.
SątojedynewPolscegórytypupłytowego.Najwyższewzniesienie,Szczeliniec
Wielkiosiąga919mn.p.m.Patrzącnaniezdalekaprzypominająpiramidę
schodkowąześciętymwierzchołkiem,składającąsięzdwóchzasadniczychpoziomów
opadającychbardzostromymiprogami.
Poziomgórnyjestwykształconywpostaciizolowanych"stoliw"opłaskich
wierzchowinachobciętychpionowymiścianami,zbudowanychzeskałnajbardziej
odpornychnadziałanieczynnikówzewnętrznych,zwanychzewzględunaswe
pochodzenieiwłaściwościpiaskowcamiciosowymi.Piaskowcetecharakteryzująsię
licznymipionowymipęknięciamiorazwyraźnym,poziomymuławiceniem.System
ciosówiławicsprzyjarozpadowistoliwnaprostopadłościennebryły.Czynnikiem
niszczącymjesttudziałaniechemiczne,atakżefizycznewódopadowychlub
roztopowych,penetrującychszczelinyiwypłukującychziarnaskałynagranicach
ławic.
Dużeróżnicewodpornościposzczególnychławicskalnychnadziałanieprocesów
degradacyjnychsąprzyczynąpowstaniawspaniałejrzeźbypiaskowcowejijej
osobliwości:labiryntów,kolumn,bastionów,grzybów,maczugitd.
ElementamimorfologicznyminajwyższegopoziomuwGórachStołowych
sąstoliwa:Szczelińca,NarożnikaiSkalniaka,któregokulminacjęstanowipłaskowyż
BłędnychSkał.
Tzw."górne"piaskowceciosowesąpodścielonebardzosłaboprzepuszczalnymidla
wody,alemniejodpornyminaniszczenieilastymimarglami,piaskowcami
marglistymiimułowcami.Skałytebudujątakżerówninnąbądźfalistą,zdenudowaną
powierzchniędolnegopoziomu,wznoszącąsięnaokoło300mponadotaczającegóry
obniżenia.Zalegająonenatzw."dolnej"seriipiaskowców,nawychodniachktórych
wykształciłsięniższyprógzwanyRadkowskim.
Pomiędzypodnóżamiprogówirówninamipoziomówuformowałysiędługiezbocza,
początkowostrome,adalejumiarkowanieisłabonachylone.Sąonepokryte
głazowiskami(gołoborzami)osadzonymiwilastym"cieście"osadówpochodzących
zniszczeniaścianorazstoków.
Ilastelubpylasteniekiedypiaszczysto-pylasteproduktydegradacjiścianistoków
osadziłysiętakżemiąższąwarstwąnaniżejpołożonychpowierzchniachpoziomu
górnego,narówninachpoziomudolnegoiwobniżeniachotaczającychgóry.
Swojepiętnonaukształtowaniuterenuwywarłarównieżmłodatektonika.Jej
skutkiemjestmiędzyinnymiwzmożonaerozjawodna,któraspowodowałanp.
wcięciewspaniałych,bardzogłębokichjarów,opadającychzrejonuPasterki
kupółnocnemuzachodowi.
GóryStołowetworząfragmentwododziałupomiędzyzlewiskamiMorzaBałtyckiego
orazPółnocnego.Zatemtoonesąobszaremzasilaniawwodędlaterenów
sąsiadujących.Konsekwencjetakiegopołożeniatopograficznegoponosiroślinność
tegoterenu.Dysponujeonabowiemtylkotakąilościąwody,którajestróżnicą
pomiędzytymilejejdostarcząopadyśniegulubdeszczu,atymilejejodpłynie
popowierzchniorazszczelinamiskalnymi.
PomimobogactwaźródełstałasiećrzecznaGórStołowychjestniebywaleuboga
