Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Część1.Teoretyczneaspektygospodarkiipolitykiregionalnej
zajmowanegoterytoriumiwchłanianiaobszarówprzyległych(dotychczaszazwy-
czajofunkcjachrolniczych).
Wskalicałegoświataistniejesilnezróżnicowaniewpoziomieiprzebieguurba-
nizacji.Procestenjestzależnyoduwarunkowańprzyrodniczych,historycznych
irozwojuspołeczno-gospodarczego.Obecniemożnawskazać,żewposzczególnych
obszarachglobuziemskiegoprzebiegałonróżnie.Największetempowzrostuliczby
ludnościwmiastach,znacznieprzewyższającetempoprzyrostuliczbymieszkań-
ców,odnotowujemywkrajachrozwijającychsięirozwiniętychnakontynencie
afrykańskim,azjatyckimiwAmerycePołudniowej3.Około90%przyrostuliczby
ludnościmiastprzypadanakrajerozwijającesię,dotyczytoszczególniekontynentu
azjatyckiego,naktórymwroku2009koncentrowałosięokoło50%ludnościmiej-
skiejświata.Wświetletakprzedstawionychproporcji,którezdaniemekspertów
będąsięzwiększać(wroku2050wedługprognozdemograficznychONZAzja
będziekoncentrowaćok.55%miejskiejludnościświata)corazczęściejmówisię
otzw.azjatyckimobliczuurbanizacji.
Urbanizacjęmożnarozumiećwdwojakimznaczeniu4i
1)jakostanirozwójmiast(osadnictwamiejskiego)iżyciamiejskiegonadanym
terytorium(znaczeniewąskie).Wtymznaczeniuprzezurbanizacjęrozumiesię
wzrostmiastiludnościmiejskiej,wzrostudziałuludnościmiejskiejwstosunku
doogółuludności.Jesttoujęcietożsamezpojęciem„umiastowienia”,jednaknie
dośćprecyzyjnedookreśleniacałościprocesówskładającychsięnaurbanizację.
Wtakimujęciupomijamyzmianyjakościoweiuwagęskupiamynatzw.urbani-
zacjidemograficznej(ekstensywnej,określanejtakżemianem„fałszywej”);
2)jakozłożonyiwieloaspektowyprocesglobalny,ocharakterzespołeczno-ekono-
micznym,związanyzpostępemrewolucjinaukowo-technicznej,zkoncentracją
siłwytwórczychiformstosunkówspołecznych,zrozprzestrzenianiemsięmiej-
skiegostylużycia,zmianąstosunkówiwięzispołecznych,modernizacjącałej
sieciosadniczej(znaczenieszerokie).Należyujmowaćjąwwieluwymiarach:
demograficznym,społecznym,ekonomicznym,przestrzenno-funkcjonalnym.
Wtradycyjnymujęciuurbanizacjapostrzeganajestjakoproces,wktórymnastę-
pujeszybszywzrostludności(liczbymieszkańców)wmiastachniżnaterenachje
otaczających.Procestenpoleganaswoistymprzyciąganiuludnościzobszarów
wiejskichdomiastiznacznieprzyspieszyłwokresieindustrializacji5.
L.vandenBergwskazujenaczteryzasadniczefazyurbanizacji:
1.Urbanizacja.Fazętęrozpoczynarewolucjaprzemysłowa,copowodujemigra-
cjęludnościzewsidomiastananiespotykanądotądskalę,wnadzieinapolepszenie
warunkówbytowych.Liczbamiastiludnościwnichzamieszkującejsięzwiększa.
3D.Szymańska,Urbanizacjanaświecie,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2008,s.49.
4Tamże,s.44.
5K.Kuciński,Geografiaekonomiczna.Zarysteoretyczny,WydawnictwoSGHwWarszawie,
Warszawa2002,s.230.
