Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wprowadzenie
narastałyodnajwcześniejszychstadiówhistoriiludzkości,alenatężenieichkonflikto-
gennościzwiększałosięwmiaręwzrostuliczbyludności,ubywania„zieminiczyjej”,
rozwojukontaktów,dyfuzjikultury.Otoczeniekształtujesięwięcjakoswoistawypad-
kowawszystkichtychindywidualnychigrupowychdziałań,kumulującychsięwczasie
iwprzestrzeni.
Zsocjologicznegopunktuwidzeniainteresujenasprzestrzeńjakoelementproce-
sówspołecznych,pełniącyrolęsceny,tła,katalizatorawydarzeń,azatemczynnika,
którywpewnym(metaforycznym)sensiemniejlubbardziejaktywnieingerujewprze-
biegtychprocesów.Jednocześnieinteresujenasteżkształtiprzestrzeniijejcechyjako
rezultatżyciaspołecznego.
Pojęcie„przestrzeń”mainteresującąhistorię,ewoluującodznaczeniaczystogeo-
metrycznegowstronępojmowaniajejjakozjawiska„mentalnego”(Lefebvre,2002,
s.1–3).Odgrywałoinadalodgrywaistotnąrolęwfilozoficznychdociekaniachnad
światemiczłowiekiem.Przeglądsposobówujmowaniazjawiskaprzestrzeni1dowodzi,
żerozważanianadnimbyłystaleobecnewnauce,wtwórczościartystycznej,warchi-
tekturze,odzwierciedlajączmiennośćpoglądównatematzrozumieniaiodczuwania
otaczającegonasświata,azwłaszczausytuowaniawnimczłowieka.
Wdziejachmyśliludzkiejprzestrzeń,zwłaszczawrelacjidoczłowieka,razporaz
wracajakozjawiskofascynująceizawszetajemniczemimojejwszechobecności,„po-
wszedniości”i„oczywistości”.
Jeśliświat,zdaniemSzekspira,jestsceną–piszeG.Benko–geografiajestnauką
zajmującąsięowąsceną,naukąpowiązanąwtensposóbzewszystkiminaukamispołecz-
nymi(Benko,1995,s.6).Przestrzeńjestzatemniejakooczywistymprzedmiotemzainte-
resowaniageografii,zarównofizycznej,jakispołecznej(społeczno-ekonomicznej),
jestteżwswoistysposóbprzeztędyscyplinędefiniowanairozpatrywana,choćjestteż
nawielesposobówpowiązanazsocjologią,antropologią,ekonomiączyhistorią.
Przestrzeń,podobniejakczas,jestjednocześniesposobemmyśleniaoświecie
iemanacjąróżnychprzejawówżyciaspołecznego(Lisowski,2003,s.9).Wgeografii
społecznejprzestrzeńrozumianajestprzedmiotowo,jakozbiórrzeczy,procesówizda-
rzeń,lubpodmiotowo,jakozbiórobiektówodnoszonydodziałającegopodmiotu.
PrzedstawionaprzezA.Lisowskiegotypologiaprzestrzeniwgeografii,wyróżniająca
przestrzeńfizycznąitrzyrodzajeprzestrzeniniefizycznej(ekologiczna,kulturowa
ispołeczna)opartajestnadwóchpodstawowychkryteriach:sposobieokreślaniaele-
mentarnychskładnikówtychrodzajówprzestrzeniorazsposobieujmowaniarelacji
międzynimi(Lisowski,2003,s.44–50).
Przedstawicielegeografiispołecznejopisujązróżnicowanieprzestrzennezjawisk
społecznych,koncentrującsięnazależnościachmiędzystrukturamiprzestrzennymi
istrukturamispołecznymiipostrzegająctezależnościjakowzajemne.Strukturaprze-
strzeniodzwierciedlazatemzachodzącewspołeczeństwieprocesy,ajednocześnie
wpływananie,możejewzmacniać,osłabiać,przyspieszaćlubspowolniać(Węcławo-
1Poglądyróżnychmyślicielinatematprzestrzeni,m.in.wzwiązkuzmożliwościąosiąganiaładu,
przedstawiawswojejksiążcearchitektBolesławSzmidt(Szmidt,1981,s.7–33).
