Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie
mamiwszelkichdziałańindywidualnychizbiorowych,iprzeztostajesięważnymele-
mentemśrodowiskakulturowegojednostekigrupspołecznych,przekształcanym
wprocesachrozwojuspołecznego.Odpoziomuzaspokojeniarozmaitychpotrzebza-
leżąmożliwościrozwojuczłowieka.Życiespołeczneuformowałosięwzwiązkuzod-
czuwanymiprzezczłowiekapotrzebamiidążeniamidoichzaspokajania,ajednocze-
śniefizyczneotoczenieczłowiekapoddawanejestmodyfikacjom,uzupełniane,organi-
zowanetak,abymożliwienajpełniejsprzyjałorealizacjidążeńioczekiwań
indywidualnychispołecznych.
Wtensposóbpowstajeprzestrzeńspołeczna,któraistniejewramachinnego
porządkuontologicznegoniżprzestrzeńfizycznaiktórejrozmiarówniedasięokreślić.
Występujewrozmaitychodmianach,zmieniasięwczasie,ajejcechyzależąodwielu
czynnikówgospodarczych,politycznych,kulturowychiinnych.
Spróbujmyokreślićbliżej,cotoznaczy,żeprzestrzeńmacharakterspołeczny.
l
Przestrzeńjestspołeczna,gdyżjestwytwarzanawprocesiezbiorowym(kolek-
tywnym).Uczestnicytegoprocesupozostajązesobąwokreślonychstosunkach,
współpracują,walczą,dochodządoporozumienia.Społecznewytwarzanieprzestrzeni
wiążesięzpowstawaniemwzajemnychzależności,tworzeniemrozmaitychcałości
społecznychocharakterystycznychcechach.Wsposóbwytwarzaniaprzestrzeniinge-
rujewieleczynników–częśćznichmacharakterobiektywny,jakczynnikiprzyrodni-
cze,częśćzależyodtypuspołeczeństwa,kultury,gospodarki(Jałowiecki,1988,s.7).
Charakterystycznedlapewnychspołeczeństwpraktykigospodarowaniaprzestrzenią
iurządzaniajejmogąbyćprzenoszonedoinnychzapomocądyfuzjikulturowej,ale
mogąteżbyćelementemkulturowejinwazji(naprzykładnarzucaniepewnychwzorów
wytwarzaniaprzestrzenispołecznejkoloniom,specyficzna„politykaprzestrzenna”
ZSRRwobecrepublikzwiązkowych).
l
Możemyjednakrównieżpowiedzieć,żeprzestrzeńjestspołeczna,ponieważcha-
rakteryzujemyjąprzezodwołaniesiędookreślonychrodzajówdziałańindywidualnych
izbiorowych.Wyodrębniamym.in.działaniamającenaceluzaspokajanierozmaitych
potrzebpocząwszyodpodstawowych,ażdopotrzebwyższegorzędu,takichjaksprawo-
waniekontroli,utrzymanieładuspołecznego,gwarantowaniebezpieczeństwawskalilo-
kalnejiponadlokalnej,tworzeniezasobówigospodarowanienimi.Każdyrodzajtych
iinnychdziałańwymagaprzestrzeniodpowiedniowyposażonej,atakżeodznaczającej
sięinnymicechaminiezbędnymidoichrealizacji.Zapomocątakiegokryteriummożna
wyodrębnićprzestrzeń:produkcji,konsumpcji,pracy,wymiany,symbolikiczywładzy.
Wniecoinnejperspektywiemożemydostrzec,żejednostkiicałościspołecznewytwa-
rzająnp.przestrzeńcodziennegożyciamniejlubbardziejodmiennąodprzestrzeniod-
świętnej(czywręczświętej)albonaprzykładodmiennąprzestrzeńdladniainocy,czy
wreszcieswoistąprzestrzeń„wakacyjną”.Podobnypunktwidzeniareprezentująurbaniś-
ciplanującyokreślone„strefyfunkcjonalne”wmieścielubnaprzykładparkrozrywki
czywioskęolimpijską.Możemytakżeinaczejokreślaćterodzajeludzkichdziałańcha-
rakterystycznedlapewnychobszarów,przyjmującjakokryteriumstopieńswobodyza-
chowań,iwyodrębnićnaprzykładprzestrzeńintymną,prywatną,publiczną(czasemta-
kżepewnemiejscaobardziejzłożonymcharakterzemającychcechyprzestrzenizarów-
noprywatnej,jakipublicznej).(Jałowiecki,1988,s.7).
