Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
•męskirzeczowy:
np.:
samochód:
•żeńskiI(samogłoskowy):
np.:
lampa:
•żeńskiII(spółgłoskowy):
np.:
powieść:
•nijaki:
np.:
okno:
Rodzajgramatyczny
Rzeczownik
l.poj.B.=M.
l.mn.B.=M.
l.poj.B.=M.samochód
l.mn.B.=M.samochody
l.poj.B.=ę
l.mn.B.=M.
l.poj.B.=lampę
l.mn.B.=M.lampy
l.poj.B.=M.
l.mn.B.=M.3
l.poj.B.=M.powieść
l.mn.B.=M.powieści
l.poj.B.=M.
l.mn.B.=M.
l.poj.B.=M.okno
l.mn.B.=M.okna
Rodzajgramatycznyjestkategoriągramatycznąwyróżnianązewzględuna:
•odrębnośćform;
•sposobyłączeniarzeczownikówzprzymiotnikami,liczebnikamiiczasownikami.
Wzwiązkuztymrodzajgramatycznymożesiępokrywaćzrodzajemnaturalnym:ten
student–tastudentka,alenajczęściejniemaznimnicwspólnego,np.:todziecko(każde
dzieckojestalbochłopcem,albodziewczynką),tenbabsztyl(kobieta),taofiara(mężczy-
znaalbokobieta).Wprzypadkuprzedmiotówwogóleniemożnamówićorodzajunatu-
ralnym,bodlaczegonibyksiążkajestżeńska,asłownikmęski?
Rodzajgramatycznytokategoriaprzysługującanastępującymczęściommowy:
a)rzeczownikom,któremająprzypisanyokreślonyrodzajgramatyczny:
•męski,np.:student,słoń,dąb,samochód,kolega,tato;
•żeński,np.:dziewczyna,pani,bogini,noc,sól;
•nijaki,np.:dziecko,biurko,pole,zwierzę,dziewczę.
Zewzględunaformywobrębierodzajumęskiegowyodrębniasięwbiernikuliczbypo-
jedynczejwariantmęskożywotnyiwmianownikuorazbiernikuliczbymnogiejwariant
męskoosobowy(przykładynastronie27);
b)przymiotnikom(zaimkomprzymiotnym,imiesłowomprzymiotnikowym,liczeb-
nikomporządkowym),któreodmieniająsięprzezrodzaje,dopasowującsiędo
określanegorzeczownika,np.:ładnydom,ładnadziewczyna,ładnedziecko,ładni
chłopcy,ładnedziewczyny.
UWAGA
Istniejeniewielkagrupaprzymiotnikównieodmiennych,bezrodzajowych,np.:
blond,bordo,khaki.
c)czasownikomwformachczasuprzeszłego,przyszłegozłożonegooraztrybuwa-
runkowego,np.:poszedłem,poszłam,poszliśmy,poszłyśmy;chciałbym,chciała-
bym;
d)liczebnikom,któremająswójwłasnysposóbakomodacjirodzajudorzeczownika,
np.:dwajchłopcy,dwiedziewczyny,dwadomy,dwojedzieci4;
3DwiedeklinacjeżeńskiewyróżniajużKryński(Kryński1903,VI).
4Zob.Składnialiczebników,s.217–220.
