Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wzwiązkuztąperiodyzacjąmówimywskrócieojęzykustaropol-
skim(stpol.),średniopolskim(śrpol.),nowopolskim(npol.)iowspół-
czesnejpolszczyźnie.Graniceokresustaropolskiegookreślająpoczątki
rozwojupolskiejpaństwowości(od966r.)orazrenesansowyprzełomwna-
szejkulturze.Rozwójjęzykapolskiegowtymokresiedeterminujądwa
podstawoweczynniki:polityczno-państwowyikościelno-wyznaniowy.
DziałaniawładzyświeckiejidziałaniaKościołamająwtymokresieten
samgłównycel-scalaniespołeczeństwaipaństwanarodowego,atym
samymrównieżscalaniejęzyka,wytworzenie-napodstawieregionalno-
-plemiennychodmian-pisanegojęzykaogólnonarodowego,czylijęzyka
literackiego,któregopoczątkimożemyśledzićpoczynającodwiekuXIV
.
Wsferzewewnętrznejewolucjipolszczyznywokresiestpol.naplanpierw-
szywysuwasięrozwójsystemufonetycznego,fonologicznegoifleksyj-
nego.Zanikiloczasu(zob.II.6)naprzełomieXViXVIw.,który
spowodowałzasadniczezmianywpodsystemiewokalicznymiprozodycz-
nym,jestjednymzgłównychczynnikówdecydującychorozgraniczeniuokre-
sustpol.iśrpol.
Okresśrpol.rozpoczynafizłotywiekkulturypolskiejn,azamykadata
pierwszegorozbioruPolski(1772r.).Wtymokresiepolszczyznawpełni
zyskujejużrangęjęzykaliterackiego,zaznaczająsięwjejobrębieodmia-
nyfunkcjonalne(style),socjalne(środowiskowe,zawodowe)iregionalne
(terytorialne).Wtedytozaznaczasięróżnicawrozwojuliterackiejpolszczy-
znyogólnejidialektówludowych.Wokresieśrpol.zawierająsięgłówne
tendencjerozwojowepodsystemufleksyjnego,wnowymkształcieformuje
siępodsystemfonetyczny,bardzointensywniewzbogacasięzasóbleksykal-
nypolszczyzny(ok.czterokrotnywzrostzasobuwporównaniuzokresem
stpol.),codeterminujezarazemrozwójpodsystemusłowotwórczego,
literackieformywypowiedzisprzyjajądoskonaleniusięwarstwyskładnio-
wejtekstów.Jesttookrespełnegorozwojupolszczyzny.Zaznaczyćwtym
miejscutrzeba,żenaprocesdoskonaleniasięjejsystemuwgruncierze-
czyniewywarłujemnegowpływuupadekkulturalnyPolskiwokresieba-
rokusaskiego.
Okresnpol.otwieraepokaoświecenia,którawniosławielenowegoido
wewnętrznejewolucjijęzykapolskiego,i-comożenajważniejsze-do
naukiojęzyku,sposobówposługiwaniasięnimitroskiojegopopraw-
ność,sprawnośćiestetykę.ZarazemzaczynasięfazarozbiorówPolski,
odktórychpocząwszypolszczyznaprzezponad120latbędziesięrozwi-
57
