Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
GRAMATYKAMAZNACZENIE
które–kierowaneduchembehawioryzmu–odrzucałyniekiedy
nawetsamąmożliwośćformułowaniajakichkolwiektwierdzeń
dotyczącychznaczenia,szczególniezaśdążyłydouniezależnienia
opisukategoriiizjawiskgramatycznychodsemantyki(por.np.
Lyons1995:230).Itak,choćgramatykę,azwłaszczaskładnię,
zaczętouważaćzancentralny”podsystemjęzyka,miałasięona
ograniczaćdooperacjinaformalnych,tzn.semantyczniepustych,
symbolach,podczasgdysemantykęwogóleuznawanozapod-
systemnperyferyjny”(Matthews1995:49).Kluczowym–zpunk-
tuwidzeniapodejmowanychturozważań–skutkiemprzyjęcia
takiegopodejściajestograniczenieznaczeniotwórczejfunkcjiję-
zykadosemantykijegoelementówleksykalnychczyteż,ujmując
rzeczzinnegopunktuwidzenia,niedostrzeganieróżnicseman-
tycznychpomiędzywypowiedziamijęzykowymiodnoszącymisię
dotejsamejsytuacji,leczopartyminaodmiennychstrukturach
gramatycznych,np.pomiędzyzdaniemzczasownikiemwstronie
czynnejijegoodpowiednikiemzczasownikiemwstroniebiernej.
WedługteoriiChomsky’egoijegozwolennikówtegotypualter-
natywnestrukturyskładniowemiaływynikaćzzastosowania
określonychtransformacji,czylioperacjiformalnych,niewpływa-
jącychnakomunikowaneprzezużytkownikajęzykaznaczenie.
JakzauważaLyons,wieluczołowychgeneratywistówtwierdziło
nstanowczoiprogramowo:«Transformacjeniemająznaczenia»”
(1998:99).Wtensposóbformalnieróżnewypowiedzijęzykowe
natemattegosamegozdarzeniaczystanurzeczysprowadzano
dotożsamychstruktursemantycznych,opisywanychwkatego-
riachlogikiformalnejlubwarunkówprawdziwości.
Językoznawstwokognitywne–któregofundamentystworzyli
wreakcjinaskrajnieformalistycznezapędygeneratywizmujego
pierwsipropagatorzy,m.in.GeorgeLakoffiRonaldLangacker,
proponujewtejkwestiizupełnieninnespojrzenie,mianowicieta-
kie,iżgramatykaniesiezesobąznaczenia”(Langacker2009:17;
wyróżnieniewtekście).Stanowiskotowynikawprostzjednego
zpodstawowychpostulatówteoriijęzykastworzonejprzezLan-
gackera,czyligramatykikognitywnej,zgodniezktórymleksykal-
neigramatyczneelementyjęzykaniestanowiąjakościowocał-
kowicieodmiennychbytów,realizowanychprzezosobnemoduły
