Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
Afganistanusąmniejznanewiększościbadaczy),jakważnydlazrozumienia
istotytamtejszejkulturowejspecyfiki.
Wwielunurtachbadawczychpodkreślasięaktywnąideterminującąrolę
językawcałokształciekultury.Toteż,zdaniembadaczykultury,każdapróba
podmiotowejrekonstrukcjikultury,jejformpojęciowychpowinnauwzględnić
rozważanianadjęzykiem.WojciechBursztapisze,iżhrekonstruowaniepod-
miotowekulturymusiprzedewszystkimdokonaćwerbalizacjiskładającychsię
naniąsądów(normatywnychidyrektywnych),korzystajączodpowiednichpo-
jęćpodmiotowychD
1
.Badaczeztegokręgupostrzegająkulturęjakopewną
hrzeczywistośćmyślowąD,wktórejjęzykodgrywadominującąrolę.Różnie
natomiastinterpretujątęrolę.
Stanowiskoetnolingwistycznezakłada,żejęzykjestprzewodnikiempo
rzeczywistościspołecznejistanowipodstawowykluczdojejprawidłowegood-
czytaniaizrozumienia.Językjestsystememaniezbioremnorm,jegostruktu-
ranadajekierunekmyśleniu,narzucasiatkęinterpretacyjnąnaświatzew-
nętrzny.hDokonujemysegmentacjinaturytropamiwyznaczonymiprzeznasze
językiojczyste_twierdziBenjaminLeeWhorf._Wyodrębniamypewnekate-
gorieitypywświeciezjawiskniedlatego,żekażdemuobserwatorowirzucają
sięonewoczy,wręczprzeciwnie_rzeczywistośćjawisięnamjakokalejdosko-
powystrumieńwrażeń,strukturęnatomiastnadająjejnaszeumysły_tojest
przedewszystkimtkwiącewnaszychumysłachsystemyjęzykoweD
2
.Podsta-
wowątezątegokierunkujesttwierdzenie,żetylkopoprzezpoznaniekomuni-
katówjęzykowychorazjęzykowegozapleczakażdejkulturymożnazre-
konstruowaćodmiennehmyślowoDsystemykulturowe.KoncepcjeWhorfa
iEdwardaSapira,rozwiniętedalejprzezJaneO.iWilliamaBrightów,należą
dokluczowychwrozwojutejorientacji.
InnąrolęwkulturzeodgrywajęzykwujęciuClaude,aLévi-Straussaizwo-
lennikówantropologiistrukturalnej.Językpostrzeganyjestjakowarunekkul-
turytj.jakośrodektransmisjikultury,atakżejakowspólnastrukturalnabudo-
wazinnymisystemamikulturowymi(religia,mitologia).Wkoncepcjitej
zarównojęzykjakkulturasytuowanesąnapoziomiemyślinieuświadamianej,
sądwomarównoległymiprzejawamibardziejfundamentalnejdziałalności,
jakąstanowiaktywnośćludzkiegoumysłu.Odkrywaniesystemówwobrębie
języka,systemównieuświadamianych,jestdlastrukturalistówmetodąodkry-
waniapodobnychsystemówwinnychdziedzinachkultury.hZwielupowodów
1
W.Burszta,Językakulturawmyślietnologicznej,PolskieTowarzystwoLudoznawcze,
Wrocław1986,s.132.
2
Zob.B.L.Whorf,Język,myślirzeczywistość,Warszawa2002,s.286.
