Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
2.Podstawowewiadomościopochodzeniuskałigruntów
Rys.2.5.Przekrójprzezzapadliskakrasowe
Procesykrasowewskałachgipsowychzachodząznacznieszybciejniżwwapieniach,
gdyżgipsjestbardziejrozpuszczalnywwodzieniżwapień(wwodziepłynącejprawie
stokrotnie).Formykrasugipsowegosątakiesamejakwwapieniach.
Tereny,naktórychwystępujązjawiskakrasowesąbardzoniebezpiecznedolokalizacji
obiektówbudowlanych(np.zapór),wymagająprzeprowadzaniaszczegółowychbadań
rozmiarówformkrasowych,szczegółowejanalizywarunkóweksploatacjiprzyszłej
budowliizaprojektowaniaodpowiednichelementówzabezpieczających(np.wypełnienia
komórkrasowych,uszczelnieniapodłożazaporyidnazbiornika).
WPolscezjawiskakrasowewskałachwapiennychwystępująnaWyżynieKrakowsko-
-Częstochowskiej,wTatrachiGórachŚwiętokrzyskich.Krasgipsowynatomiastwy-
stępujewokolicachSkorociciAleksandrowakołoBuska.
2.7.Utworyakumulacjirzecznej
Szybkinurtpotokówgórskichporywaiprzenosidrobnecząstki,odłamkiskałirumosz.
Okruchyskalnewczasietransportuzaokrąglająsięwskutektarcia.Zwiększychokruchów
powstająotoczakiiobtoczoneziarnażwiru,zdrobnych–ziarnapiasku.Wwynikutarcia
ziarnosiebieiichzaokrąglaniasiępowstającząstkipyłowe.
Ziarnapiasku,cząstkipyłoweiiłowesąunoszoneprzezrzekinadużeodległości
iodkładająsię(akumulują)stopniowowmiaręzmniejszaniasięprędkościwody(rys.2.6).
Wgórnymbieguodkładasięmateriałnajgrubszy:otoczaki,żwiripiasekgruby,wśrednim
biegu–piaskiśrednie,wdolnymbiegu–piaskidrobneipyły.Transportowiwodnemu
podlegateżmateriałpochodzącyzerozji(niszczenie)brzegów(erozjaboczna)idnarzeki