Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Miłośćponadtolerancją
Polskiechrześcijaństwozwiązanebyłotakżegłębokozżyciem
społecznymipolitycznym.Zjednejstronyprzemieniałotożycie,
azdrugiejsamobyłoprzeznieprzemieniane.Świadectwemtego
pierwszegozjawiskapozostajebezwątpieniaśw.Stanisław,który
przedwiekamioddałżycie,by–jakwskazujeMarianPlezia
–sprzeciwićsiębudowaniumocnegopaństwa,bezzwracaniauwagi
nanormyizasadymoralne.Biskup,zauważakrakowskihistoryk,
„wiedział(...)wobronieczegostaje,abyłatonajprostszazasada
moralnościludzkiejichrześcijańskiej,zabraniającaprzelewaćkrew
niewinną”8.Tejzasadychciałjednak,inatozwracauwagęKarol
WojtyławpoemacieStanisław,biskupbronićinaczejniżwielu
współczesnychmuhierarchów–raczejmocąSłowaniżmiecza.
Towłaśniepozostajeistotnymprzesłaniem,jakiepolskie
chrześcijaństwownosiłodotradycjieuropejskiejodczasówPawła
Włodkowica,którynaSoborzewKonstancjigłosiłprawopogan
dożyciawpokojuipodkreślałto,conamwydajesięoczywiste,ale
cowcalewówczastakieniebyło,czyliobowiązeknawracaniasłowem,
aniemieczem.Tenelementpolskiejtożsamościkatolickiejpozostał
wniejobecnytakżepóźniej,itoraczejzasprawąpolskościniż
katolickościnaszychprzodków.Nuncjuszeapostolscy,aletakże
wybitnipolscykaznodzieje(bywspomniećtylkoPiotraSkargę),
strasznieirytowalisiępolskimprzywiązaniemdowolnościreligijnej
ipolskątolerancją.Ichoćmożnająprzypisywać,raczejogólnej
obojętnościreligijnejPolaków(jakrobiStanisławTarnowski)lub
związkomstanowymłączącymszlachtęmocniejniżdzielącejąkwestie
religijne,topozostajefaktem,żenigdziewEuropieniewypowiedziano
słów,którewnaszymkrajuwypowiedziałhetmanJanZamoyski
(„dałbymrękę,żebyoniwszyscynawrócilisiędoKościoła
katolickiego,leczdałbymdrugąrękę,gdybyktochciałich
skrzywdzić”),aktóresąesencjąnauczaniaSoboruWatykańskiego
IIowolnościreligijnej.
TenwymiarkatolicyzmuprzetrwałażdowiekuXX.Tozjegopowodu
nawetnajbardziejdogmatycznipolscyendecynieodwoływalisię
doargumentacjirasistowskiej,apotępiającŻydówiposługującsię
najbardziejpaskudnymiargumentamiantysemickimi,nigdynie
wysuwalipraktycznychpomysłów,jakzałatwić„kwestiężydowską”
wPolsce.Najbardziejradykalniznichzastanawialisięnad
dobrowolnym(tak,tak)przeniesieniemŻydównaMadagaskar,
