Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Grzecznośćjęzykowa,grzecznośćniejęzykowa
13
Grzeczność„wpleciona”jestwkażdąniemalwypowiedźjęzykową
kierowanąprzezkonkretnąosobędokonkretnejosoby(bądźkonkret-
nychosób,określonychnawettylkozakresowo,takjakgrupadocelowa
wmediachczytargetwreklamach).Komunikującsię,zmuszenijesteś-
mydowyboruktóregośzwariantówformalnojęzykowychgrzeczności.
Naprzykładjeżelijesteśmyzkimśnaty,toużyjemywrozmowieznim
formtypuOtwórzokno(anieCzymógłbymprosićootwarcieokna?,choćtak
właśniezwrócimysiędokogośwsytuacjioficjalnej,gdyjesteśmyznim
napan,pani,idodatkowomamyniższąrangępragmatyczną).Stoso-
wanietzw.formadresatywnych,czyliformzwracaniasiędoodbiorcy,
jestpraktycznąkoniecznością;trudnojestrozmawiaćzkimś,kogowroz-
mowiewżadensposóbnienazywamy
7.Ponadtostosującniewłaściwą
formęadresatywną,możemyrozmówcęurazić,naprzykładzwracając
siędoprzedstawicielaśrodowiska,wktórymobowiązujeokreślonatytu-
latura(np.doksiędzaczysędziegowczasierozprawy)–proszępana.
2.Grzecznośćjęzykowa,grzecznośćniejęzykowa.
Zasadastosownościpragmatycznej
wzachowaniachgrzecznościowych
2.1.Grzecznośćjęzykowa,czyliużywanieprzezmówiącychokre-
ślonychwyrażeńjęzykowychofunkcjigrzecznościowej
8(zwanychpo-
pularniezwrotamigrzecznościowymi),powiązanajestściślezgrzecz-
7Ztakimitrudnymikomunikacyjniesytuacjamispotykamysięwtedy,gdy
np.wtrakcieprzyjęciaprzechodzimyzszefemnaty,anastępnegodnia,wpracy,czuje-
my,żeformatanamciąży,odczuwamyjąjakoniezręczną.Podobnydyskomfortodczu-
wająnierazmłodeżony,któredomatkimężapowinnyzewzględunaobyczajzwracać
sięmamo(formaproszępanibyłabyniegrzeczna),aleużycietejformyprzywodzinamyśl
własnąmatkę,którajestkimśzupełnieinnym(wywołujeinneemocje)niżobcajeszcze
teściowa.(Zupływemczasunastępujerepartycjaformadresatywnych:dowłasnejmatki
kobietyzwracająsięnp.zapomocąformymamusiu,adoteściowej–mamo).
8Typywyrażeńjęzykowychpełniącychobligatoryjnielubfakultatywnie(sytu-
acyjnie)funkcjęgrzecznościowąprzedstawiłamwartykuleTypologiapolskichwyrażeń
językowychofunkcjigrzecznościowej,w:Językakultura,t.6:Polskaetykietajęzykowa,red.
J.Anusiewicz,M.Marcjanik,Wrocław1992,s.27–31.
