Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wszystkichsytuacjach,wktórychdochodzidołamaniazasadmoralnych,donaruszaniawolnościigodnościludzkiej.Takpojmowany„małysabotaż”niejestprzecież
niczyminnymjakśrodkiemdoemancypacjiprzezkrytycznąnegacjęspołecznychłańcuchówdominacjiiposłuszeństwa.Możeonmiećmiejscewkażdychwarunkach,
niezależnieodustroju,apotraktowaniegowkategoriiosobistegosprzeciwujestnietylkoświetnąszkołąrzetelności,męstwaidzielności,szkołąpracynadsobą,ale
iwpisaniemsięwprocespodnoszeniamoralecałegospołeczeństwa.Opórspełniazjednejstronyfunkcjęodkrywczą,ujawniającądominacjęczyprzemoc,zdrugiejzaś
stronydostarczamożliwościpoznawczychdlaautorefleksjiidowalkiwinteresiespołecznegoijednostkowegoupełnomocnienia.
Kamińskiniemógłprzewidzieć,żejegopodręczniksabotażuWielkagraodegraszczególnąrolęwdziejachnarodupolskiegotakżepodrugiejwojnieświatowej,
amianowiciewokresiestanuwojennego,kiedytosłużyłpolskiejopozycjizainstruktażdodziałańwpodziemiu.TowłaśniewpodręcznikuoporuzachęcałKamiński
dowstępowaniawszeregiPolskiWalczącej,dodziałaniawaktachmałegosabotażu.
Jeślidotądniejesteśwszeregach–spieszsię!Szkodakażdegotygodnia!Każdegodnia!Maszokazjędożyciaiczynu,którekiedyś,polatach,stanąsięsłońcemtwojejstarości,dumątwychdzieci.Jest
tookazjajedyna–okazja,któraprzeminiei–niewróci...Jeślijejniechwycisz–nękaćciębędąwniepodległejPolscegorycziżal.Każdepytanie:„Jaktambyłowczasieokupacji”?–natwympoliczku
wywołarumieniecwstydu.Albowiemtweprzeżyciaokupacyjnebędąsięwiązaćjedynietylkozgłodem,drożyzną,handlemitym,cosłyszałeśosławnymżyciuiczynachinnychludzi.Chwytajokazję,która
niewróci!PolskaPodziemnażądadziśodciebie:
1)Czynnegopatriotyzmu–toznaczypatriotyzmuujawnionegodziałalnością;
2)Biernegooporuwstosunkudozarządzeńokupanta;
3)Należeniadojednejorganizacjiniepodległościowej,przedewszystkimwojskowejlubwspólniezwojskiemprowadzącejakcjęprzeciwniemieckąorazprzygotowującejsiędoudziałuwpowstaniu81.
Sensownakrytykapomagawuświadomieniusobieiwystawieniunapróbęwłasnychzałożeńleżącychupodstawdokonywanychwyborów,pomagawobronie
własnejtożsamościibardziejświadomejkrystalizacjiróżnychpoglądówiidei.Wepoceliberalizmuipostmodernizmumówienieprawdyoniechlubnychzjawiskach
wprocesiesocjalizacjiiżyciunaroduwymaganieladaodwagicywilnej,osobistejdzielnościkażdegoznas.AleksanderKamińskidałtemuimperatywowimoralnemu
szczególneupełnomocnieniecałymswoimżyciem,jakteżjegowytworami.Potwierdziłzarazem,żeniepowinniśmybyćbohateramitylkowwielkichdniachhistorii,
aletakżesilnidzielnościąprawdziwąwdobiepokoju.Tazaśniezwalnianaszprowadzeniawalkiprzeciwkoszerokorozumianemuzłumoralnemuczyspołecznemu.
Przeciwstawiającsięrozpoznanemuwśrodowiskuzłu,musimyzrezygnowaćzjegowspierania,dlategotentyppostawynienależydozbytpowszechnych.Człowiek
prawdziwiedzielnytoczłowieksamotny.Tylkoten,ktomilczy,godzisięnasytuacjęzła.
TowłaśnieKamykwprowadziłjakojedenzpierwszychdoobiegupublicznegojęzykkrytyki,dziękiktóremumożnaanalizowaćreprodukcjędominującychideologii
ipraktykspołecznychczydemaskowaćpatologiesystemuupowszechniającegopostawyprzetrwaniaiuległości.Jesttojednakzarazem„językmożliwości”,„język
nadziei”,oczymświadczywezwanieKamińskiegodonarodupolskiegozokresumrocznychczasówokupacji:
[...]nowąPolskęmusimyzbudowaćinaczejniżnasipradziadowieiojcowie.To,counichbyłotylkozamiarami–mywcielimywczyn.Musimytegodokonać.Jeśliniedokonamy–zginiemy,bonasłabą
Polskęniemamiejscawtejczęściświata,gdziejesteśmy.TaknamdopomóżBóg!82
Jesttowezwaniedotego,bybędącdzielnym,niewyciszaćswojegooporu,aleumiejętnieprzezwyciężaćdziękiniemuwłasnesłabościnadrodze
dosamodoskonalenia.
Sytuacjapedagogawświecienieprzejrzystościisamoreprodukującegosięryzykabłędówetycznych,któretaksilniewypominanamA.Kamiński,uświadamianam
swoistegorodzajutragizmmisjipedagogicznejnakażdymjejniemalkroku83.WswoichpracachiwypowiedziachwskazywałKamińskitakżenaetyczny
ipsychopedagogicznywymiardzielnościwżyciuczłowieka,któryjestfundamentemcharakteru.Tonadzielnośćskładająsiętakieczynniki,jakaktywnośćżyciowa,
twardość,wytrwałośćorazprzezwyciężaniesamegosiebie84.Wszelkieideałyczywartościmogąbyćurzeczywistnianejedyniedziękitemu,żeichnośnikamisąludzie
dzielni.PowołującsięnamyślStanisławaSzczepanowskiego,zwracałuwagęnato,żeniedołęstwojestnietylkoantynomiądzielności,aleinajgłówniejszym
(szczególniewśródPolaków)zgrzechówśmiertelnych.Dlategopostulowałozwiększonywysiłekwpracynadsobą,wrozwójwewnętrznejkarności,której
najpiękniejszymowocemstajesięwłaśniedzielność.
Jakżeaktualnajestwswejwymowiejegokrytykaniewłaściwychpostawnauczycieli:piętnowanie,niesprawiedliweocenianieiwynikająceztegoselekcjonowanie
(odpadszkolny),obarczanieuczniówdwójkami,drugorocznością,nieżyczliwośćnauczycielskawobecniektórychuczniów,brakdobrejwoli,którezjednejstrony
wpisująnauczycieliwgrupęopresorówkrzywdzącychuczniów,osóbo„ciężkichuchybieniachmoralnych”,zdrugiejzaśobciążajątakżeczęśćdziecinegatywnymi
następstwamipsychicznymiwpostacinerwicyszkolnej,zaburzeńwzachowaniachspołecznych,alkoholizmuitp.
Konsekwencjeignorancjizawodowejiniedbalstwazawodowegomogąwsposóbgroźnyzaważyćnaprzyszłościczłowiekarozpoczynającegowszkoleswewchodzeniewświat85.
Dozadańwychowawczychwtejperspektywiezaliczamiędzyinnymizapobieganiemożliwymwypaczeniompodwpływemkrzyżującychsięzesobąwpływów
środowiskaisiłludzkich.Upomniałsięteżwswoichszkicachpedagogicznychorespektowanieprzeznauczycielinormetykizawodowej.
Tylkonauczycielemocjonalniezaangażowanywwartościmożewniewprowadzaćuczniówznadziejąnaefektywnośćswychwyników.Tylkonaskrzyżowaniuumiejętnegowykładuzzaangażowaniem
uczuciowymmożenastępowaćskuteczne„otwieranieoczu”nawartości,naichhierarchizowanie,nadokonywaniewśródnichwyboru86.
MyślpedagogicznaKamykapozwoliłamilepiejzrozumiećzłowprocesiesocjalizacjiiwychowania,niejakozaniedbanieczybłąd,alejakozadurzeniesięwnim
przezsprawcówzładziękiodkryciuprzeznichnieprawdopodobnegopoczuciamocyczyuniesienia,jakieniesiezsobątenrodzajzaangażowania.Dziśwartootym
mówićitoprzypominać,bojesttowielkastrukturawychowawczaczłowieka,twórjegowolności.Kamińskibyłprzekonany,żemożnainstytucjespołecznepobudzać
dokorzystnegooddziaływanianajednostkiigrupyspołeczneorazdoosłabianiawnichwpływównegatywnych.Potrzebnajestdotegopasjabyciawychowawcą,
głębokiezainteresowanieizamiłowaniedowyzwalaniawjednostceiwgrupachspołecznychwszystkiegotego,cownichnajlepsze,wartościowe,napomocy
wsamorealizacji.
Bowychowawca–toczłowiek,którychcewychowywać.Alenigdyten,któryjestdowychowywaniazmuszany87.
