Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
hellenistycznym
16
.Kontrakcjadwóchbóstwzaowocowałapowstaniemru-
chureligijno-mistyczno-filozoficznegostanowiącegoniegdyśprzeciwwagę
chrześcijaństwa.Bezsprzecznymwydajesięfaktnarodzinhermetyzmuna
ziemialeksandryjskiejwEgipcie,nacowskazujezespółreligijnychifilozoficz-
nychelementówtakegipskich,jakgreckichirzymskichczyteżżydowskich.
Hermetyzmbyłjednymzbardziejinteresującychreligijnych/filozoficznych
fenomenów,któryukształtowałsięwówczesnymaleksandryjskimtyglukul-
turowym.Byłnproduktem”wielokulturowegospołeczeństwaEgiptuczasów
grecko-rzymskich,którezespoliłowjednotradycjereligijneijęzykoweGreków,
EgipcjaniRzymian,cojestwidocznewtekstachhermetycznych,którewydają
siębyćtzw.misteriumliterackim:zawartewnichobjawieniejestnajwyższą
gnozą,wiedzązapewniającązbawienie,asamfaktzrozumieniaiprzyswojenia
sobiemądrościhermetycznejstanowiswegorodzajuinicjację
17.
16
nLesGrecsdonnèrentlenomd’Hermèsàundieuégyptien,Thoth,originallementun
dieulocal,adoréàKhmonou(aujourd’huiAchmounein)enMoyenneÉgypte,dontlesGrecs
firent<lavilled’Hermès>,Hermopolis,qu’onappellaitlaGrandpourladistinguerd’uneautre
HermopolisdansleDelta”.A.-J.FestuGière:LaRévélationd’HermèsTrismégiste.T.Ił,s.67.
Por.:R.vandenBroek:1.ThotandHermes,2.HermesTrismegistus,3.TheGenealogyofHermes.
W:DictionaryofGnosisł,s.474—477;G.Fowden:TheEgyptianHermes.AHistoricalapproach
tothelatepaganmind.Princeton1993,s.22—31.
17Niemawśródnaukowcówjednomyślnościcodokwestiiistnieniaewentualnegozgrupo-
wania/bractwavellożyhermetycznej.Niektórzybadaczetwierdzą,żehermetyzmzjegorytami,
liturgiątworzyłbractworeligijnesensustricto.Inniwręczprzeciwnie:Festugière,naprzykład,
raczejodrzucałistnieniejakichkolwiekwspólnothermetycznych.Stwierdzał,żedwóchprzeciw-
stawnychdoktrynzawartychwpismachhermetycznych(teologiioptymistycznejipesymistycz-
nej)niemożnapołączyćideąjednegobractwa,któreskupialudzizrozmysłemwybierających
jedensystemmyśleniaiżycia.Niemamowyoduchowieństwieanihierarchicznejorganizacji.
Istniejątylkodwieklasy:jednostkisłuchającesłowaiodrzucające(zob.:M.Eliade:Historia
wierzeńiideireligijnych.T.
III
:OdMahometadowiekuReform.Tłum.A.Kuryś.Warszawa1995,
s.196;A.-J.FestuGière:HermétismeetMystiquepaïenne.Paris1967,s.38).Zdrugiejstrony
jednak,zgodnieztezą,żespołecznośćreligijnamusimiećchociażminimalnywspólnyzasób
wyznawanychidei,nawetjeślichodzitylkoopodążaniezanaukamijednegonauczyciela,ist-
nieniehermetycznychspołeczności,którekierowałysiętymzałożeniem(podobniejakszkoły
filozoficznepraktykującereligijnerytykuczcizałożyciela,przyswajająceiprzekazującejegona-
uczanie)wydajesięwielceprawdopodobne.Ponadtosametraktatyhermetycznepozwalająprzy-
puszczać,żeistniałyzamkniętegrupy,wktórychdokonywałasięinicjacja—jaktwierdziMircea
Eliade—podobnadoinicjacjitantrykówialchemików.Wwieluprzypadkachpodczasczytania
pismhermetycznychmożnawyczućspecyficznyklimatrytualny:zbieraniesięuczniówwsank-
tuarium,przestrzeganieregułmilczeniaitajemnicyobjawionejimmądrości(zob.:M.Eliade:
Historiawierzeńiideireligijnych.T.IIIł,s.196;A.-J.FestuGière:Hermétismeł,s.38).Hymny
imodlitwywystępującewtekstachhermetycznych:hymnw
CHI
iwtraktacieAsclepius,czwarta
pieśńtajemniczegohymnuwCHXIII,DyskursoOgdoadzieiEnneadzieiModlitwadziękczynna
dająargumentyprzeważającenakorzyśćwystępowaniahermetycznychwspólnot.Szczególnie
odkryciew1945rokuwrazzinnymitekstamizNagHammadihermetycznegoDyskursułbyło
14
Wprowadzenie1
