Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ArtykułX.PrawaKrólówwpaktachkonwentachnateraźniejszymsejmieopisane
takzestronyNarodudlaKróla,jakoprzezKrólówdlaNaroduściślezachowanena
wieczneczasybyćpowinnyiwedługnichKrólowieRzplitejPolskiejwszystko
świętobliwieuskutecznić,aNaródKrólomposłuszeństwojestwinien.Wprzypadku,
gdybyKrólowiecozprawkardynalnychRzplitejlubpaktówkonwentówzaprzysię-
żonychprzestąpililubzłamali,RadaNieustającawtakimprzypadkuzwołaćsejm
ekstraordynaryjnybędziepowinna.Sejmy,NaródodposłuszeństwaKrólowiwolnym
ogłosićwładzęmiećbędą,większościąsekretnychgłosów,dwieczęściprzeciwko
trzeciej.UszanowanieicześćdostojeństwuKrólewskiemuprawamiRzplitejzdawna
konstytucją1609ipóźniejszemiwarowanewcałościmająbyćzachowane.
ArtykułXI.WszyscyobywateleRzplitejstanuszlacheckiegoiwszelkiejkondycji,
niemniejtakżecudzoziemce,przybylceijakimkolwieksposobemwpaństwachRzplitej
znajdującysięmieszkańcy,prawemkrajowymdotądopisanym,iktórenapotym
wRzplitejustanowioneiuchwalonebędzie,zarównosądzenibyćmająprzezteurzędy
iwładze,doktórychzprawapospolitegonależą.Zarównodoznawaćbędątejsamej
prawopiekiiużywaćprawabezpieczeństwaosobistegoiwłasności,jakawpowszech-
nościkażdemujestdozwolona.Prawojednakstanuszlacheckiegocapacitatisdo
honorów,godnościiurzędówduchownychiświeckich,samejtylkoszlachciekrajowej
służyćma.Biskupstwazaśiministeriaszczególniejsamarodowitakrajowaszlachta
posiadaćbędzie.Prawarównościwstanieszlacheckimzostawaćbędąnienaruszone,
tak,iżtejrównościżadnetytułyćmić,aniwniczymuwłaczaćniebędąmogły.
ArtykułXII.Każdyszlachcic,mieszczaninlubcudzoziemiecosiadłyiposesje
wkrajachRzplitejmający,bezpoprzedzającejwsądziekonwikcjiimanybyćniema,
aprawo„Neminemcaptivabimusnisiiurevictum”,służyćmuzawszebędzie,
wyłączywszyprzypadkiprzestępstwaprawamiostrzeżone.
ArtykułXIII.Całośćzwierzchnościiwłasnościstanuszlacheckiegoidziedzicomnad
dobramiziemskimidziedzicznemiiwnichpoddanymi,wedługprawstatutowych
nigdyodejmowanaanizmniejszananiebędzie.Prawojednakvitaeetnecisnad
poddanymwrękudziedzicabyćniema,leczpoddanykryminałpopełniającydosądu
przyzwoitegooddanyizapoprzedzającymidowodamiiodwodamisądzonybyć
powinien.Zazabiciechłopanieprzypadkowealerozmyślnieidobrowolnie
popełnione,zadelacjączyjążkolwiekwsądzieprzyzwoitymdowiedzione,karaśmierci
nawetnadziedzicarozciągnionabędzie.
ArtykułXIV.Libertassentiendiigłoswolnynasejmikachszlachcicowikażdemu,ina
sejmiesejmującemunajuroczyściejzabezpieczasię,podługkonstytucji1775sub
titulo:Objaśnienieliberavocisetoppressicivis.Pismapubliczneidrukikuwywróceniu
religiilubPrawKardynalnych,terazustanowionych,wolneniebędą.
ArtykułXV.Urzędywszelkie,dostojeństwa,godnościduchowneiświeckieza
przywilejamiKrólewskimichodząceiłaskiKrólewskie,zprawaKrólomdoszafunku
pozwolone,raznadane,będąspokojnieodkażdegodzierżone,nigdypodżadnym
pretekstemaninapowrótodbierane,aniprzeznikogoznastąpieniemnaprawocu-
dzeupraszanebyćniemogą,chybabykomuwyrokiemprzyzwoitejjurysdykcjibyły
odjęte.
54