Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
MikołajŁosski-Historiafilozofiirosyjskiej
jestJegouczniem,samotymniewiedząc,ten,czyjesercejestotwarte
nawspółcierpienieimiłość?».nCzyżwkońcuwszystkiechrześcijańskie
sektyniemająwswoimcieletakichludzi,którzyniebaczącnabłędyich
nauk(wwiększościwypadkówodziedziczone),swoimimyślami,swoimi
słowami,swoimiczynami,całymswoimżyciemczcząTego,któryumarł
zaswoichbraciprzestępców?Oniwszyscy,odbałwochwalcydosekcia-
rzasąbardziejlubmniejpogrążeniwmroku,alewszyscywidząwmroku
jakieśjaśniejącepromieniewiecznejświatłości,któredochodządonich
różnymidrogami»(II,229-230).
ChomiakowwswojejkrytyceKościołarzymskokatolickiegoiprote-
stantyzmuwykorzystujejakopunktodniesieniazasadęsoborowości
(wspólnotowości),amianowiciepołączeniejednościiwolności,opartena
miłościdoBogaiJegoprawdy,inawzajemnejmiłościwszystkichko-
chającychBoga.WkatolicyzmieChomiakowznajdujejednośćbezwol-
ności,awprotestantyzmiewolnośćbezjedności.Wtychwyznaniach
znalazłyswojąrealizacjęjedyniezewnętrznajednośćizewnętrznawol-
ność.JurydycznyformalizmilogicznyracjonalizmKościołarzymskoka-
tolickiegomaswojekorzeniewpaństwierzymskim.Cechyterozwijały
sięwnimsilniejniżkiedykolwiekwtedy,gdyKościółzachodnibezzgo-
dywschodniegododałsłowonFilioque»donicejsko-konstantynopolitań-
skiegoSymboluWiary.TegotypusamowolnazmianaSymboluWiaryjest
dowodempychyibrakumiłościdojednomyślnościwwierze.
Wtymcelu,abyKościółniewidziałwtymherezji,romanizmzmu-
szonybyłprzypisaćbiskupowiRzymuabsolutnąnieomylność.Wten
sposóbkatolicyzmodszedłodpełniKościołaistałsięorganizacjąopartą
owładzęzewnętrzną.Jegojednośćpodobnajestdojednościpaństwa:nie
jestonometaracjonalne,aleracjonalneimacharakteradministracyjno-
-formalny.Racjonalizmdoprowadziłdonaukiustanawiającejrównowagę
obowiązkówigodnościBogaorazczłowieka,ważącejnaszalachwag
grzechyimodlitwy,przestępstwaidobreczyny.Zaaprobowałideęprze-
kazaniadługówlubkredytówjednejosobynadrugąiuprawomocnił
wymianęotrzymanychgodności.Mówiąckrótko,racjonalizmwprowadził
doświątyniwiarymechanizmbankowy.Katolicyzmrzymskizracjonali-
zowałnawetsakramentEucharystii:tłumaczybowiemdziałanieduchowe
jakoczystomaterialneitakbardzopomniejszaświętośćeucharystii,że
stajesięonawtymrozumieniurodzajemcuduodnoszącegosiędoato-
mów.WKościeleprawosławnymniemametafizycznejteoriitransubstan-
cjacji,takateorianiejestKościołowipotrzebna.Chrystusjestwładcą
