Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
II-Słowianofile
45
poprzezzaproszenieWariagów,atakżenaprzykładziewieców,apóźniej
soborówziemskich.
Naródrosyjski,wedługAksakowa,widzipoważnąróżnicęmiędzy
krajemipaństwem.nKraj»wrozumieniuludowymoznaczawspólnotę
żyjącąwedługwewnętrznychprawmoralnychicenidrogępokoju,naśla-
dującnaukęChrystusa.Jedyniewojowniczysąsiedzizmusiliwkońcu
naródruskidostworzeniapaństwa.WtymceluRusinizaprosiliWaria-
gówioddzieliwszynkraj»odpaństwa,powierzyliwładzępolitycznąwy-
branemumonarsze.Państwofunkcjonujewzgodziezzewnętrznympra-
wem:stwarzazewnętrznezasadyzachowaniaiciągniekorzyścizprzy-
musu.Przewagasprawiedliwościzewnętrznejnadwewnętrznąjestcha-
rakterystycznadlaEuropyZachodniej,wktórejpaństwopowstałodzięki
podbojom.WRosjiodwrotnie,państwopowstałonabaziedobrowolnego
zaproszeniaWariagów.OdtamtychczasówwRosjiistniejezwiązek
międzynkrajemipaństwem».nKraj»rządzisięgłosemdoradczym,mocą
nspołecznejopinii»,jednakżeprawoprzyjęciaostatecznychdecyzjinale-
żydomonarchy(jakoprzykładmożnawymienićstosunkisoboruziem-
skiegozcaremwokresiepaństwamoskiewskiego).ReformyPiotra
Wielkiegonaruszyłytenidealnyporządek.Aksakowpoczątkowowysła-
wiałPiotraWielkiegojakowyzwolicielaRosjannznarodowejograniczo-
ności»,alepóźniejznienawidziłjegoreformy(porównejpoematnPietru»),
chociażdalejpozostawałprzeciwnikiemnarodowejograniczoności.Ak-
sakowuważał,żenaródrosyjskistoiwyżejodinnychnarodówwłaśnie
dlatego,żewtymnarodzieprzedewszystkimrozwiniętesąogólnoludz-
kiezasadyinduchchrześcijańskiegohumanizmu».NarodyEuropyZachod-
niejcierpiąnanacjonalizmlubteżnajegoprzeciwieństwo,czylikosmo-
polityzm,awięcodrzucaniezasadynarodowej,podczasgdyinacjona-
lizmikosmopolityzmsąbłędne.
AksakowbezżadnegoumiaruidealizowałhistorięRosji.Mówił,że
historiaRosjijestnspowiedziąpowszechną»inmożnajączytaćtak,jak
żywotyświętych».Oskromnościnarodurosyjskiegoświadczytenfakt,
żewszystkieswojezwycięstwaisukcesyprzypisujeniesobie,alewoli
Bożej.Rosjanieniestawiająpomnikówkuczcinaroduijegowielkich
przedstawicieli,alesławiąBoganabożeństwami,procesjamiibudową
cerkwi.NienawiśćAksakowadoEuropyZachodniejbyłarówniesilna,jak
miłośćdoRosji.KiriejewskiiChomiakowmówiliowadachzachodniej
cywilizacji,alerównocześniewskazywalinajejzasługi.Lubilizachod-
niącywilizacjęikładlinacisknakoniecznośćsyntetyzowaniacennych
