Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
MikołajŁosski-Historiafilozofiirosyjskiej
elementówduchazachodniegoirosyjskiego.Aksakownatomiastwidział
jedynieciemnestronyzachodniejcywilizacji:przemoc,wrogość,błęd-
nąwiarę(katolicyzmiprotestantyzm),skłonnośćdoteatralnychefek-
tów,nsłabość».
Aksakowzakładał,żepodstawwysokiejmoralnościżyciarosyjskiego
należyszukaćwchłopstwie,którejeszczeniezostałoskażoneprzez
cywilizację.IdeętęwyraziłszczególnieostrowswojejkomediinKniaz)
Łupowickij».Książę,mieszkaniecParyżaizwolennikkulturyzachodnio-
europejskiej,postanawiaprzyjechaćdoswegomajątkuwRosji,abyzająć
sięoświecaniemchłopówiobdarzaniemichndobramicywilizacji».Mówi
więcswoimprzyjaciołom,żejeślirosyjskichłoppragniepomócubogie-
mu,todajemukopiejkę.WedługŁupowickiegojesttoprymitywizm,
ponieważwEuropieZachodniejorganizowanesąbaledobroczynne
ikoncerty,auzyskanedziękinimpieniądzerozdawanesąubogim.Ksią-
żęprzyjeżdżadoswojejwsi,wzywaekonomaAntonaiprzeprowadza
znimrozmowę.Radziekonomowi,abywewsiorganizowaćchłopskie
tańceiuzyskanedziękinimdochodyprzeznaczaćdlaubogich.Antonod-
powiada,żepieniądzedlaubogichzbieranesąwcerkwi,ajeślizorga-
nizujesiętańce,topieniądzebędątraconeniezewzględunaBoga,ale
narozrywkę.Napropozycjęksięcia,abychłopomrozdawaćróżneksiąż-
kiAntonodpowiada,żechłopiokazyjnieczytająbardzodobreksiążkire-
ligijne,aletychwłaśnieksiążekjestwewsimałoijeśliksiążęzakupitakie
właśnieksiążki,toniewątpliwieprzyniesietowielkipożytek.Książęjest
szczególniezainteresowanytym,wjakisposóbwiejskiezgromadzenieroz-
wiążeproblemwyznaczeniarekrutówdlaarmii.Nazgromadzeniuposta-
nowionoposłaćdoarmiimłodegosierotęAndrzeja,alewjegoobronie
wystąpiłszanowanyprzezwszystkichchłop.Towłaśnieonmówi,żecałe
zgromadzeniepowinnowystąpićprzeciwkoniesprawiedliwościibronić
sieroty.EkonomAntonmawielusynów,alewszyscychłopilubiąeko-
nomainiechcągozasmucać.Zgromadzeniewiejskieznajdujejednak
wyjściedogodnedlawszystkich,chociażwiążącesięzestratąpieniędzy
wszystkichmieszkańców.Podjętobowiemdecyzjęzapłaceniazanuwol-
nienierekruta»800rublisrebrem.WtymwypadkuAksakowstarasięwy-
kazać,żechłopidziękiprawosławiumająświatopoglądreligijno-moralny
iwrozstrzyganiuproblemówspołecznychkierująsięsprawiedliwością,
broniącinteresówcałejwspólnotyikażdegojejczłonka.
S.WiengierowwswoimkrytycznymszkicuoAksakowiepisał,że
wysokiezalety,przypisywaneprzezAksakowanarodowirosyjskiemu,
